مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر بنایی ۸۰۰ ساله!
دیدنی‌های تاریخی شهر یزد از هر نظر زیبا هستند و هر کدومشون حال و هوای خاص خودشون رو دارن و همین شده که شهر یزد تبدیل به یه شهر جهانی شده و مردمان مختلف از سراسر دنیا برای دیدن زیبایی‌های یزد به این شهر سفر میکنن.
یکی از اصلی‌‌ترین و جذاب‌ترین دیدنی‌های بافت تاریخی شهر یزد هم مدرسه ضیائیه یا همون زندان اسکندره.
این بنا حدودا ۸۰۰ سال قدمت داره و نقل هست که این بنا به دست اسکندر ساخته شده و پایگاه نظامی سربازان اسکندر بوده. هر چند که این نقل توسط بسیاری از کارشناسان تا به امروز رد شده اما خب این فرضیه هنوز به حدی قوی هست که اسم خودش رو بر روی بنا حفظ کرده.
معرفی مدرسه ضیائیه
مدرسه ضیاییه که طبق یک سری روایات زمانی زندان هم بوده بخشی از معماری و تاریخ شهر یزد محسوب میشه. این بنای تاریخی در تاریخ ۲۳ اسفند ۱۳۴۶ هجری شمسی با شماره ثبت ۷۷۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده. درحال حاضر، این مدرسه دیگه مثل قدیم کاربری آموزشی نداره، درعوض هرساله از گردشگران زیادی از سراسر جهان و ایران میزبانی می‌کنه. همچنین، فروشگاه‌های صنایع دستی جذابی در این مکان احداث شدن که به جذابیت بازدید گردشگران اضافه میکنن.
زندان اسکندر
تاریخچه مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر
حقیقتش تاریخ این بنا تا حدی مبهمه! باتوجه به اسمش، این نظریه وجود داره که اسکندر مقدونی در مسیرش به سمت ری در شهری که الان ما بهعنوان یزد می‌شناسیم زندانی به نام کثه ساخته. بعدها در دوره ساسانیان اطراف این زندان شهری به‌نام یزدان گرد یا همون یزد امروزی ساخته میشه. از طرف دیگه، هیچ سندی وجود نداره که حضور اسکندر در اون بازه تاریخی در این منطقه رو ثابت کنه! این نظریه فقط یک احتماله که توسط مورخان محلی ایجاد شده.
مدرسه ضیاییه یا زندان اسکندر
اما در این موضوع شکی نیست که قدمت مدرسه ضیائیه به سال‌های بسیار دور برمی‌گرده. از قرن هشتم تا الان این بنا به‌خوبی استوار باقی مونده. همچنین، احتمال اینکه این بنا یک مدرسه بوده باشه خیلی بیشتره. کارشناسان اعتقاد دارن که این مدرسه در سال ۶۳۱ قمری توسط ضیاءالدین حسین رضی، عارف معروف، بنیان شده. چندین سال بعد در ۷۰۵، پسران او، شرف‌الدین حسن و شرف‌الدین علی فرآیند ساخت این مدرسه رو به پایان رسوندن. این مکان بیشتر از ۷۰۰ سال محلی برای تدریس بوده! علاوه‌بر آموزش، در این مدرسه مجالس و مباحث زیادی توسط بزرگان و علما اجرا می‌شده.
معماری مدرسه ضیائیه
مدرسه ضیائیه، با معماری ساده مربوط به دوران ایلخانی ویژگی‌های منحصر به فرد زیادی داره. این بنا معماری اسلامی در این دوره رو به خوبی به نمایش می‌ذاره. نکته اول درمورد معماری این بنا این هست که برعکس بسیاری از بناهای تاریخی، در این بنا خبری از هنر کاشیکاری نیست! با یک نگاه کلی به این مدرسه می‌تونی به این نتیجه برسی که این عمارت کاملا از خشت خام ساخته شده. البته، احتمالا همین موضوع دلیل اصلی استقامت اون در طی این سال‌ها هست.
معماری مدرسه ضیائیه
معماری این بنا رو میشه به سبک آذربایجان هم نسبت داد. این سبک بعد از ورود اسلام به ایران رواج پیدا کرد که بهش سبک ایرانی-مغولی هم میگن. درکل این بنا دو مرحله از ساخت رو پشت سر گذاشته. مرحله اول یک گنبدخانه قدیمی بود که همزمان با حمله مغولان ساخته شده بود، در این مرحله هیچ مدرسه‌ای وجود نداشت. مرحله دوم حدود ۲۰۰ سال بعد هست که به اوایل قرن هشتم هجری مربوط میشه. در این زمان بود ک یک مدرسه به این بنا اضافه شد.
گنبد مدرسه ضیائیه
بخشهای مختلف زندان اسکندر شامل این عناصر میشن:
گنبد
گنبد زندان اسکندر، کاملا از خشت و در ارتفاعی به اندازه ۱۸ متر ساخته شده! در این گنبد از کاشیکاری استفاده نشده، درعوض در گچ‌بری‌های اون نقاشی‌های آبرنگ طلایی و لاجوردی دیده میشه که زیبایی خاصی به اون می‌بخشن. البته، درحال حاضر، چیز زیادی از این نقاشی‌ها باقی نمونده. فضایی در زیر این گنبد وجود داره که بهش گنبدخانه میگن. در این مکان موزه‌ای کوچیک شامل کتیبه‌ها و سنگ قبرهای تاریخی احداث شده.
حیاط مدرسه
در حیاط این مدرسه یک سری رواق وجود داره که در کنار اونها محراب‌هایی از جنس گچ ساخته شدن. در سراسر این حیاط ایوانچه‌های کوچک و ۴ ایوان بلند قرار گرفته. علاوه بر اینها، یک پایاب با عمق ۲.۸ متر از سطح زمین در این حیاط قرار گرفته. این پایاب به آب قنات اله‌آباد دسترسی داره. یک چاه آب هم در وسط حیاط دیده میشه. این چاه به یک سرداب به عمق ۵ متر ختم میشه. در یک گوشه از حیاط مدرسه ضیائیه هم اتاقی به نام اتاق بادگیر وجود داره که با ورود به اون می‌تونی از هوای خنک و مطبوعش لذت ببری.
حیاط مدرسه ضیائیه
چه مکان‌های دیدنی نزدیک زندان اسکندر وجود داره؟
در بازدید از مدرسه ضیائیه، می‌تونی از مکانهایی که در لیست زیر معرفی می‌کنم هم دیدن کنی:
- خانه لاری‌ها
- بقعه دوازده امام
- مسجد جامع یزد
- موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده
- خانه عرب‌زاده
اطلاعات بازدید از مدرسه ضیائیه
برای بازدید از مدرسه ضیائیه این آدرس رو در پیش بگیر: یزد، محله فهادان، کوچه رختشویخانه، کوچه حمام نو، مجاور بقعه دوازده امام، زندان اسکندر. این بنای تاریخی در نیمه اول سال از ساعت ۸ صبح تا ۷ عصر و در نیمه دوم سال از ساعت ۸ صبح تا ۵ عصر از گردشگران استقبال می‌کنه. روزهای تعطیل این مکان شامل روزهای ۲۸ صفر، تاسوعا و عاشورا، شهادت امام علی (ع)، شهادت امام جعفر صادق (ع) و رحلت امام خمینی (ره) میشن. هزینه ورود به این مدرسه هم ۴ هزار تومان هست.
اطلاعات بازدید از مدرسه ضیائیه
پیدا کردن مدرسه ضیائیه در شهر یزد وقت زیادی نمی‌بره. کافیه وارد این شهر بشی و از برج ساعت استفاده کنی تا به مسجد جامع یزد در نزدیکی مدرسه ضیائیه هدایت بشی.
نکات پایانی درمورد مدرسه ضیائیه
می‌دونم شهر یزد جاهای تاریخی زیادی داره، تاحدی که گردشگران رو سردرگم می‌کنه! اما باید بدونی که اگه به شهر یزد سفر کردی و به مدرسه ضیائیه مراجعه نکردی، مکان باارزشی رو از دست دادی! زندان اسکندر در شهر قرار داره و دسترسی به اون آسونه، پس بازدید از اون رو از دست نده. اگه قبلا به این مکان تاریخی مراجعه کردی، حتما نظر خودت رو برای من بنویس. در غیر این صورت به من بگو که چه چیزی درمورد این مکان نظرت رو جلب کرده؟
پربازدیدترین
قزن طلای تاریخی با دستگاه فلزیاب کشف شد
۱-اسفند-۱۴۰۲
باستی هیلز کجاست و چرا به این نام خوانده میشود؟
۱۲-مرداد-۱۴۰۰
کوه آوالان کردستان
۲۴-دی-۱۴۰۲
معرفی کوه صفه اصفهان
۲۳-دی-۱۴۰۲
جاهای دیدنی لنگرود که حتما باید ببینین
۸-اسفند-۱۴۰۲
