موزه مارکار یزد، بهترین مکان برای آشنایی با تاریخ زرتشتیان!
وقتی اسم موزه میاد بیشتر مردم به یاد یک مکان تاریخی میوفتن که در اون آثار عهد بوق به نمایش گذاشته میشه. اما جالبه بدونی که این مکان‌ها می‌تونن به دوران معاصر هم ربط داشته باشن! همچنین، علاوه‌بر موزه‌های اسلامی، موزه‌هایی هم وجود دارن که یک آیین و مذهب خاص رو به نمایش می‌ذارن. یکی از این موزه‌ها، موزه مارکار یزد هست که در شهر تاریخی یزد قرار داره. این مکان در اوایل دوره پهلوی ساخته شده، پس جزو موزه‌های معاصر به‌حساب میاد. برای کسانی که کوچیک‌ترین علاقه‌ای به شناخت آیین زرتشتی دارن، موزه مارکار می‌تونه یکی از بهترین مقاصد باشه. اگه تو هم جزو این دسته از افراد محسوب میشی، ادامه این مطلب رو از دست نده!
تاریخچه موزه مارکار یزد چیه؟
موزه مارکار یزد با اسم موزه فرهنگ و هنر زرتشتیان هم شناخته میشه. در سال ۱۳۱۲ شمسی، با دستور مارکار، پرورشگاهی با همین نام توسط مهندس برزو سهراب آقا ساخته شد. ساختمان این پرورشگاه شامل دو بخش میشه که بخش جلویی اون ۱۸ اتاق و یک سالن بزرگ برای دانش‌آموزان دبیرستانی و دبستانی پسر ارائه میده. ظرفیت این بخش به ۸۰۰ نفر می‌رسه. اما یک ساختمان دیگه در نزدیکی این بخش قرار داره که شامل سه سالن، ۹ اتاق و یک زیرزمین میشه. این ساختمان که درحال حاضر به‌شکل موزه دراومده، در زمان ساختش، به‌عنوان یک خوابگاه و مدرسه شبانه‌روزی برای دانش‌آموزان نیازمند ساکن در اطراف شهر استفاده می‌شد.
محیط موزه مارکار یزد
البته، اینکه این ساختمان با موزه فرهنگ و هنر زرتشتیان شناخته میشه دلیل بر این نیست که فقط زرتشتیان رو به داخل اون راه می‌دادن! درواقع، برخلاف تصور عمومی، امکاناتی که در این مجموعه ارائه می‌شد فقط به زرتشتیان اختصاص نداشت و تمام دانش‌آموزان نیازمند می‌تونستن از اون استفاده کنن. بخش‌های مختلف این مجموعه شامل خوابگاه شبانه روزی، پرورشگاه، دبستان، دبیرستان و برج ساعت مارکار در پارک مارکار میشه.
این مجموعه، در ۹ آبان سال ۱۳۷۷، با شماره ثبت ۲۱۴۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. قدمت این مجموعه درحال حاضر به ۸۰ سال می‌رسه. در عید نوروز سال ۹۴ بود که فاز اول این مجموعه به‌عنوان موزه مارکار با سرپرستی آقای اسفندیار اختیاری افتتاح شد. موزه مارکار یزد، در بخش زیرمین ساختمانی که شرح دادم راه‌اندازی شده.
اصلا اسم این موزه از کجا اومده؟
همانطور که احتمالا حدس می‌زنی، اسم این موزه از شخص نیکوکاری که این پرورشگاه رو در سال ۱۳۱۲ راه‌اندازی کرده گرفته شده. پشوتن جی مارکار بنیان‌گذار مجموعه مارکار هست که به‌عنوان یکی از بزرگترین مردان در آیین زرتشتی شناخته میشه. این شخص در ۱۸ ابان سال ۱۲۵۰ در شهر بمبئی هند به‌دنیا میاد اما خانواده اون اصالت ایرانی داشتن.
مارکار فرآیند تحصیلش رو در آموزشگاه الفستون شروع می‌کنه، اما دست از تحصیل برنمی‌داره و بعد از اون به مرکز کارآموزی دینشاه سیلیستر میره تا امور دفتری رو یاد بگیره.
موسس موزه مارکار یزد
خانواده مارکار ایرانی بودن پس با وجود اینکه این فرد در هند به‌دنیا اومده بود و زندگی می‌کرد، علاقه زیادی به ایران داشت. همین علاقه اون به ایران باعث شد تا زبان فارسی رو کاملا یاد بگیره و حتی به‌سراغ اشعار شاعران بزرگ فارسی مثل سعدی و فردوسی بره. مارکار، برای مطالعه و آشنایی با آثار ایرانی وقت زیادی صرف کرد. درواقع، این تنها کاری بود که در اون زمان می‌تونست انجام بده. بعد از اینکه پشتون‌جی درسش رو تمام کرد، به‌عنوان یک بازرگان شروع به فعالیت می‌کنه. کار مارکار انقدر خوب بود که تونست در مدت کوتاهی پولدار بشه.
این فرد چندین سال معاونت انجمن زرتشتیان ایران بمبئی رو در اختیار داشت و در سال ۱۳۱۷ مقام ریاست این مجموعه رو از آن خودش کرد. در همین حین بود که مارکار یکی از بدترین اتفاقات زندگیش رو تجربه کرد. همسر اون، در کوهستان‌های هند در حال پرسه زدن بود که دسته‌ای از اشرار به قصد مزاحمت اون رو محاصره می‌کنن. همسر مارکار هم مجبور میشه تا خودش رو از ارتفاعات این منطقه به پایین بندازه تا اسیر این اشرار نشه.
محیط موزه مارکار یزد
بعد از مرگ همسرش، مارکار دیگه هیچوقت ازدواج نکرد. اما به این فکر افتاد تا یک مجموعه برای بچه‌های بی‌سرپرست در ایران ایجاد کنه. در سال ۱۳۰۱ بود که مارکار برای عملی کردن ایده خودش اقدام کرد. هنوز که هنوزه، این مجموعه به فعالیت خودش در این زمینه ادامه میده اما فعالیت اون به پای دوران قدیم نمی‌رسه. درنهایت، نگرانی مارکار درمورد تحصیل کودکان ایرانی به‌خصوص کودکان زرتشتی باعث شد تا این مجموعه رو در یزد بنا کنه.
مارکار دیگه چه اقدامات ارزشمندی انجام داده؟
مجموعه مارکار در یزد کلی معروف شده اما باید بدونی که این مجموعه تنها اقدام ارزشمند مارکار نیست! کارهای دیگه‌ای که این فرد در طول زندگیش انجام داده شامل این موارد میشن:
- ساخت پرورشگاه برای کودکان بی‌سرپرست در یزد
- ساخت هنرستان جهانگیری در یزد
- ساخت دبستان و دبیرستان دخترانه مارکار در یزد
- ساخت دبستان و دبیرستان پسرانه و پرورشگاه مارکار در یزد
- ساخت برج گاهنمای فردوسی (میدان ساعت) در یزد
- اهدای زمین پارک مارکار در یزد
- ساخت همایشگاه مارکار در تهران
آدرس موزه مارکار کجاست؟
اگه قراره به شهر یزد بری، حتما آدرس موزه مارکار رو یادداشت کن تا بهش سر بزنی. این مجموعه یکی از ارزشمندترین موزه‌های این شهره، پس باور کن که دلت نمی‌خواد از دستش بدی! آدرس موزه مارکار به این صورته: شهر یزد، میدان مارکار، کوچه فرش مشهد. البته، راه دیگه‌ای هم برای رسیدن به این موزه وجود داره. تو میتونی از طریق بلوار منتظر قائم و بعد ازطریق کوچه میلاد به این موزه دسترسی پیدا کنی.
فضای داخلی موزه مارکار
مشاهده اقامتگاه ها اطراف موزه مارکار نمایش موزه مارکار روی نقشه گوگل مسیریابی موزه مارکار با گوگل
بخش‌های مختلف موزه مارکار یزد
جالبه بدونی مجموعه مارکار فقط شامل موزه نمیشه، این مجموعه شامل بخش‌های مختلفی هست که بازدید از اونها ارزششو داره. درادامه این بخش‌ها رو معرفی می‌کنم:
- پرورشگاه: قطعا یکی از مهم‌ترین مکان‌های مورد اهمیت برای پشتون جی، پرورشگاه هست. چون همانطور که اول گفتم، انگیزه اصلی ساخت این مجموعه کمک به کودکان بی‌سرپرست بود.
- حمام قدیمی: در کنج حیاط مجموعه مارکار، یک حمام و سرویس بهداشتی قرار داره. البته، ظاهر این حمام کاملا نو هست چون اخیرا بازسازی شده، اما درکل این سازه قدمت زیادی داره. این حمام در دوره خودش یکی از بهترین بخش‌های این مجموعه محسوب می‌شد.
- زیارتگاه‌ها: در یکی از راهروهای پیچ در پیج موزه مارکار یزد درمورد زیارتگاه‌های زرتشتیان نوشته شده. در این راهرو تو میتونی با مهم‌ترین مکان‌های زیارتی این آیین آشنا بشی. همچنین، راهنمایی که در این بخش قرار داره بهت توضیح میده که هرکدوم از زیارتگاه‌ها در چه منطقه‌ای قرار گرفتن.
مکان‌های دیدنی اطراف موزه مارکار یزد
کتاب مقدس اوستا
باوجود زیبایی موزه مارکار یزد و دیدنی‌هایی که اطراف این مکان قرار داره، مطمئنا از بازدید از اون پشیمون نمیشی. حالا بیا باهم بررسی کنیم که چه مکان‌های جذاب دیگه‌ای در اطراف این موزه پیدا میشه؟
- میدان مارکار: ۳۰۰ متر
- تا آتشکده یزد: ۷۵۰ متر
- آب‌انبار رستم گیو: ۱ کیلومتر
- موزه دیرینه‌شناسی کامبرین: ۷۵۰ متر
- آب‌انبار شش بادگیر: ۷۵۰ متر
معماری موزه مارکار
در ساخت موزه مارکار یزد، سعی شده تا نور خورشید به‌صورت ذره ذره وارد این مکان بشه. همین موضوع باعث شده تا با ورود به این مکان، حس خوبی از گوشه و کنار این مجموعه دریافت کنی. البته، زیبایی این ساختمان فقط به‌دلیل نور خورشید نیست. در ساخت این مجموعه همه جوانب نظر گرفته شده، حتی گردشگرانی که تمایل داشته باشن می‌تونن از مکان‌هایی که معماران این مجموعه تهیه کردن، برای اقامت راحت در این منطقه استفاده کنن. نکته دیگه‌ای که در معماری این مجموعه خیلی به چشم میاد، ساخت یک آب انبار، مسیر گاو رو، پاکنه و راه قنات هست. نکته جالب‌تر اینه که بخش زیادی از این بناها با وجود گذشت سالیان سال هنوز هم پابرجا هستن!
معماری موزه مارکار
درمجموع، درمورد معماری ساختمان موزه مارکار یزد میشه اینطور گفت که تو با یک ساختمان باشکوه و تاریخی که در مرکز یک حیاط بزرگ و دل‌باز ساخته شده مواجه هستی. این ساختمان باشکوه با ستون‌هایی زیبا به مدرسه مارکار متصل میشن. همچنین، تمامی این بخش‌ها به‌گونه‌ای طراحی شدن تا انرژی و نور خورشید بیشترین ماندگاری رو داشته باشن. چون اعتقاد زرتشتیان اینطور هست که باید برای نور و روشنایی احترام قائل شد.
فضای داخلی موزه مارکار چطوریه؟
با ورود به موزه مارکار تو با یک مکان سحرآمیز با راهروهای پرپیچ و خم مواجه میشی که روی هرکدوم از اونها یک حقیقت جالب نوشته شده. در این راهروها، طاقچه‌هایی وجود داره که برروی اونها انواع کتاب‌ها قرار گرفتن. این کتاب‌ها درواقع درمورد زندگینامه بزرگان زرتشتی یا حقایق این آیین نوشته شدن.
فضای داخلی موزه مارکار
برخی از کتاب‌ها و کتیبه‌هایی که در این موزه وجود داره شامل این موارد میشن:
- زندگینامه پشتون جی
- کتاب مقدس گات‌ها
- کتیبه‌هایی درباره اشوزرتشت
یکی دیگه از بخش‌های جذاب موزه ماکار، بخشی هست که درمورد مراسمات و جشن‌های آیین زرتشت توضیح میده. در راهروهای این مکان تندیس و مجسمه‌های مختلفی وجود داره که هرکدوم از اونها لباس‌های زرتشتیان رو به تن کردن. تماشای این بخش برات این شرایط رو به‌وجود میاره که پوشش افراد پیرو دین زرتشت رو بهتر درک کنی. همچنین، یک سری از این لباس‌ها مربوط به لباس‌هایی میشن که این افراد در مراسمات خاص استفاده می‌کنن. درنتیجه، شرایط آشنایی با آداب و رسوم این مردم هم فراهم میشه.
چه گنجینههایی در این موزه وجود دارن؟
در موزه مارکار گنجینه‌های متنوعی وجود داره اما یکی از باارزش‌ترین گنجینه‌های موجود در این موزه، کتاب مقدس گات‌ها هست. ارزش این کتاب تاحدی هست که حتی برخی از افراد فقط برای دیدن و مطالعه اون به این موزه مراجعه می‌کنن. درکنار این کتاب، کتاب‌های دیگه‌ای که معرفی کردم هم بخش مهمی از این موزه به‌حساب میان.
موزه مارکار یزد
جدا از کتاب‌ها و کتیبه‌های موجود در این مکان، گنجینه‌های دیگه‌ای که در اون وجود داره شامل زیارتگاه‌ها و بناهای مهم زرتشتیان مثل چک چک، دخمه و آتشکده یزد میشن. آخرین بخش این مکان شامل یک آشپزخونه میشه که انواع وسایل قدیمی به‌کار رفته در زمان ۸۰ سال پیش رو به نمایش می‌ذاره. از جاذبه‌های ارزشمند دیگه‌ای که در این مکان وجود داره میشه به پخش فیلم کوتاه از آیینه زرتشتی، پخش آهنگ‌های سنتی به زبان دری و ارائه اپلیکیشن رستار موبایل برای جستجو درمورد این مکان اشاره کرد. همچنین، در هر نقطه از این موزه، درصورتی که سوالی برات به‌وجود اومد یا به راهنمایی نیاز داری میتونی از راهنمایان این موزه کمک بگیری.
در بازدید از این موزه چه نکاتی رو رعایت کنیم؟
در بازدید از موزه مارکار یزد توجه داشته باش که این مکان از ساعت ۹ تا ۱۳ و عصرها از ساعت ۱۶ تا ۲۰ باز هست. این ساعات در نیمه دوم سال به ۱۵ تا ۱۹ تغییر پیدا می‌کنه. هزینه بلیط این موزه در سال ۱۴۰۰، ۵هزار تومان بود و این مکان در طول شیوع کرونا هیچگونه فعالیتی نداشت.
موزه مارکار یزد
بهتره چه زمانی از این موزه بازدید کنی؟
اگه می‌خوای در تابستون به موزه مارکار یزد سفر کنی، این نکته رو در نظر داشته باش که آب وهوای این شهر در این موقع از سال خیلی گرمه. باتوجه به این موضوع بهتره که در فصل‌های پاییز و زمستون به دیدن این موزه بری. اما با این وجود، بسیاری از افراد به‌دلیل تعطیلاتی که در فصل‌های بهار و تابستون هست، در این مواقع به این منطقه سفر می‌کنن. اما اگه می‌خوای در مواقع خلوت به این منطقه بری، بهتره که روزهای میانی هفته رو انتخاب کنی. همچنین، اگه تا اونجا رفتی، بهت پیشنهاد می‌کنم که شب‌های موزه مارکار رو به هیچ وجه از دست ندی! شب‌های این مکان نورپردازی بسیار زیبایی داره، علاوه‌بر اون، در فصول گرم سال، در هنگام شب آب وهوای این منطقه کاملا مساعد میشه.
برای من بنویس که ترجیح میدی در چه زمانی به دیدن موزه مارکار یزد بری؟ اصلا چه چیزی درمورد این موزه تو رو تشویق کرده تا ازش بازدید کنی؟ اگه هم تجربه بازدید از این موزه رو داری، یادت نره که این تجربه شگفت‌انگیز رو با من درمیون بذاری.
پربازدیدترین
قزن طلای تاریخی با دستگاه فلزیاب کشف شد
۱-اسفند-۱۴۰۲
باستی هیلز کجاست و چرا به این نام خوانده میشود؟
۱۲-مرداد-۱۴۰۰
کوه آوالان کردستان
۲۴-دی-۱۴۰۲
معرفی کوه صفه اصفهان
۲۳-دی-۱۴۰۲
جاهای دیدنی لنگرود که حتما باید ببینین
۸-اسفند-۱۴۰۲
