مسجد وکیل شیراز آتشی در معماری ایرانی

اسم شیراز که میاد ناخودآگاه هوش آدم می‌ره سراغ عطر بهارنارنج و باغ‌هاش. اما این شهر فقط به عطر مست کننده بهارنارنج ختم نمی‌شه، آجر به آجر خونه‌ و مسجدهاش پر از خاطره است و هر گوشه شهر یادگار یک دوران کهنه. شیراز دقیقا همونیه که سعدی می‌گه: آن‌که نشنیده‌ست هرگز بوی عشق، گو به شیراز آی و خاک ما ببوی. ما خودمون اینجاییم، اما روح‌مون پر می‌کشه برای شیراز! 

اوج شهرت این شهر زیبا هم زمان زندیه بوده و قسمتی از بناهای تاریخی‌ش از نگاه وکیل الرعایا وام گرفته شده. مسجد وکیل شیراز بی‌ریاترین مسجد ساخته شده دوران زندیه به دور از هرگونه تفکر سیاسی، از مشهورترین مساجد ایرانه که در قلب شیراز واقع شده. در ادامه دربارهٔ تاریخ این بنا صحبت می‌کنیم، وجب به وجبش رو قدم می‌زنیم تا معماری بی‌بدیلش رو با هم ببینیم. با ما در سفربازی همراه باشین.

تاریخچه مسجد وکیل شیراز

نام دیگه این بنا مسجد سلطانیه است که به دستور کریم‌خان زند حاکم عادل و عاقل سلسله زندیه در سال ۱۱۸۷ هجری قمری ساخته می‌شه. از اونجایی که شیراز پایتخت اداری و سیاسی زمان زندیه بوده، کریم خان زند با توجه به نیازهای مردم زمانه‌اش بناهای مختلفی رو می‌ساخته. مسجد وکیل با نگاه و معماری ساده، اما مسحور کننده که مستقیما خود وکیل الرعایا هم در طراحی نظر ‌داده ساخته می‌شه. دید کریم خان به مسجد به مشابه دید او به انسان‌های اون دوره بوده… ساده و به دور از هر گونه تجملات، اما پر از پیچیدگی و زیبایی‌های درون. 

موقعیت جغرافیایی مسجد وکیل شیراز

این مسجد در غرب بازار وکیل و در انتهای راستهٔ شمشیرگرها واقع شده‌. به صورت کلی بازار وکیل، حمام وکیل و مسجد وکیل در کنار هم دیگه ساخته می‌شن که این نشانه درایت حاکم آن زمان بوده. 

وقتی به استان فارس و بعد شیراز سفر کردین، با ماشین یا خودروهای حمل و نقل عمومی به خیابان زند و بعدش خیابان طالقانی برید. همون زمانه که حمام و بازار وکیل در کوچه وکیل خودنمایی می‌کنن. بعدش به راحتی بین این جاذبه‌های تاریخی می‌تونین یکی از بزرگ‌ترین مساجد تاریخی ایران با مساحت ۸۶۶۰ متر مربع رو ببینین.

خالق مسجد وکیل شیراز

این که معمار مسجد وکیل چه شخصی بوده و طرح اولیه‌اش توسط دستان هنرمند چه کسی طراحی شده دقیق مشخص نیست. طبق گفته کارشناسان و باستان شناسان آثار باستانی احتمال اینکه معمار اصلی این بنا میرزا نصیر باشه، خیلی زیاده. 

البته مسجد وکیل در طول تاریخ بارها بازسازی می‌شه. نوبت اول در زمان قاجار بوده که حسینعلی میرزای فرمانروا پسر فتحعلی شاه قاجار مرمت مسجد وکیل رو به عهده می‌گیره. در این سال‌ها هم اصلی‌ترین بازسازی کاشی‌کاری‌های طاق‌های این بنا توسط اداره حفاظت از آثار باستانی انجام شده.

اصلی‌ترین علت ساخت مسجد وکیل

همونطور که گفتیم دغدغه اصلی کریم خان رفع نیازهای مردم بوده. در مرکز شهر شیراز در اون زمان مسجدی نبوده. برای همین سنگ بنای این مسجد ساخته می‌شه. در گذشته مکان اقامه نماز جمعه بوده و در سال ۱۳۱۱ این بنای تاریخی در لیست آثار ملی ایران ثبت می‌شه.

معماری باشکوه مسجد وکیل شیراز 

زبان قاصره! در دو کلمه در ابتدای مطلب بگیم که هر چی از معماری این مسجد زیبا بگیم کم گفتیم. این مسجد بدون گنبد و مناره نشانی از دوری از افراط و تفریط زمان زندیه رو نشون می‌ده! در نگاه اول شما به یک نمای کلی از مسجد ساده روبرو هستید. اما هر چی نزدیک‌تر می‌شید، کاشی‌کاری‌های مجذوب کننده با رنگ آبی لاجوردی رو می‌بینید. رنگی که مختص به ایرانی‌هاست.

کتیبه‌ها با خط نستعلیق، نسخ و ثلث چنان جادو کننده هستن که برای چند دقیقه شما رو به عهد قدیم می‌برند. به ساده زیستی و زیبایی سال‌های دور.

جزء به جزء مسجد وکیل شیراز

به صورت کلی این بنا شامل دو ایوان، ورودی، حیاط، شبستان‌ها، صحن و سرا، رواق‌های، چارچوب‌های متفاوت، پنجره‌های رنگی و حوض مستطیلی می‌شه.

ورودی مسجد؛ شاهکار معماری ایرانی پس از اسلام

این ورودی نقش‌بری، معرق‌کاری، کاشی‌کاری‌های متفاوت هفت رنگ داره. دروازه ورودی به شکل گنبد مخروطی هست که از دو طبقه تشکیل شده. طبقه پایین دارای ستون‌های بلند و گرده. تمام ستون‌ها کنده‌کاری دارن که نمای گل و حیوانات از مهم‌ترین تزئینات ستون‌ها است. طبقه دوم رو خیلی‌ها دیدن، حتی تو عکس‌ها… پنجره‌های چند رنگ با چارچوب چوبی. که بازتاب رنگ خورشید رو رنگارنگ می‌کنه.

ورودی اصلی دو لنگه در داره. بین درها کتیبه‌ای به نام فتحعلی شاه و حسین‌علی میرزا قرار گرفته. بالای در کتیبه دیگه‌ای با آیات قرآنی از سال ۱۳۰۶ موجوده.

هشتی و دالان مسجد وکیل؛ ورودی بهشت

از سر در ورودی به هشتی و دالان می‌رسیم. این بخش به شکل هشت ضلعیه  و در هر ضلع، چهار نقطه نورگیر وجود دارد. خود این سقف به قدری دیدنیه که شما رو محو کاشی کاری و خط نستعلیقش می‌کنه.

طاق مروارید؛ صدفی در دل مسجد

بعد از هشتی چشم‌مون به جمال طاق مروارید روشن می‌شه. این طاق به عنوان سر در صحن مسجد عمل می‌کنه و با کاشی‌های لاجوردی‌رنگ، نقوش گل و بوته، خطوط اسلیمی و آیات قرآن زینت داده شده. دو مناره بلند مسجد در بالای این طاق قرار گرفته.

حیاط خلوت؛ جایی برای خلوت عابد و معبود

در مرکز مسجد حیاط قرار داره. صحن مسجد به شکل مربع با قطعات سنگ پوشیده شده. در اضلاع جنوبی و شمالی صحن، ایوان‌های بزرگ و تزئین شده قرار گرفته. رواق‌های مسجد در ضلع غربی و شرقی مسجد مشاهده می‌شن. حوضی سنگی بزرگ و مستطیل شکلی زمین سنگفرش شده حیاط رو آرایش کرده.

شبستان‌های جنوبی و شرقی مسجد وکیل

بخش چهارم شبستان جنوبی در قسمت جنوب حیاط قرار داره. این شبستان به عنوان قبله خانه کاربرد داره و شامل ۴۸ ستون سنگین با طرح مارپیچ می‌شه. محراب و منبر مسجد در قسمت شبستان جنوبی قرار گرفته.

این منبر از سنگ مرمر به نیت ۱۴ معصوم ساخته شد و ۱۴ پله هم داره و مزین به کنده کاری‌های زیبا و جذابیه. این سنگ‌های مرمر به دستور کریم‌خان زند از مراغه تهیه شده‌ محراب اصلی در سمت راست این منبر با تزئیناتی ظریف قرار گرفته. سقف محراب هم پر از مقرنس‌کاری‌های ظریف و کاشی‌کاریه.

شبستان شرقی، بخش پنجم مسجده که در قسمت شرق صحن قرار داره. این شبستان با ۱۲ ستون سنگی پوشیده با طاق‌های ضربی هست، در این قسمت هم محراب کوچکی قرار داره. در گذشته بانوان در این قسمت نماز جماعت می‌خواندن.

برای درک زیبایی این مسجد برای لمس و تماشای ستون‌های پر از نقش و نگار، خط‌های ثلث و نستعلیق، حیاط سنگی، ۴۸ ستون سنگی مارپیچ، کتیبه‌ها با آیات قرآنی و گل‌های زینتی دیوارها حتما باید به شیراز سفر کنین و مسجد وکیل رو از نزدیک ببینین. 

در مجاورت مسجد وکیل اقامتگاه و هتل‌های زیادی وجود داره که جوابگوی همه نوع سلیقه‌ای است. به راحتی می‌تونین محل اقامت باب میل‌تون رو انتخاب و همین امروز برای نوروز رزرو تو وبسایت سفربازی اقدام کنین.

هتل چمران شیراز انتخابی مناسب برای لاکچری پسندها

این هتل ۵ ستاره از بهترین هتل‌های شهر شیراز محسوب می‌شه. دارای ۳۰ طبقه و ۲۵۰ واحد اقامتی مختلفه چشم اندازی زیبا به شهر و باغ‌های اطراف خود داره. فاصله زمانی هتل چمران تا مسجد وکیل تنها ۱۵ دقیقه است.

آدرس: شیراز، بلوار شهید چمران هتل بزرگ چمران

اقامتگاه بوم‌گردی لوتوس انتخابی مناسب برای تاریخ دوستان

این اقامتگاه یادگاری‌ است از دوره قاجار با عمری ۱۵۰ ساله. دیوار بعضی‌ اتاق‌ها با نقاشی‌های مینیاتوری پوشانده شده و سراسر حیاط پر از گل و درخته. فاصله زمانی اقامتگاه لوتوس تا مسجد وکیل تنها ۵ دقیقه است.

آدرس: شیراز، خیابان لطفعلی خان زند کوچه ۱۲/۲، پلاک ۱۲

اقامتگاه بوم گردی هفت رنگ شیراز مناسب برای نوستالژی پسندها

اقامتگاه بوم گردی عمارت هفت رنگ شیراز در ۲ طبقه و ۱۱ باب اتاق بنا شده. معماری سنتی ایرانی این اقامتگاه به دوران پهلوی برمی‌گرده. بازتاب نور از شیشه‌های رنگی اتاق‌های این عمارت به شما حس زندگی در دهه ۵۰ رو می‌ده. هفت رنگ تا مسجد وکیل فقط ۱۰ دقیقه فاصله دارد.

آدرس: شیراز، سه راه آستانه، کوچه علمدار کوچه علمدار

شیراز پایتخت ادب و شهر ایران

همه ساله در اوایل و اواسط بهار این شهر دیدنی مسافران زیادی رو به خودش می‌بینه. این روزها که نزدیک فصل رویش بهار نارنج‌ها هستیم سفر به شیراز بهترین انتخابه. اقامتگاه‌تون رو در سایت سفربازی رزرو کنین و با خیال راحت به سمت این شهر راهی بشین.