حمام فین کاشان و ماجرای قتلی که باعث شهرتش شد

اسم کاشان که می‌آید همه یاد اردیبهشت و خرداد و عطر دل‌انگیز گل‌های محمدی و فصل گلابگیری می‌افتند. روزهایی که شهر غرق در شکوفه‌های صورتی گل محمدی می‌شه و از هر جایی عطر گلاب به مشام می‌رسه. اما یادمون نره که چند تا جاذبه گردشگری تو کاشان هست که این شهر باهاش کلی معروف شده. یکی از اون‌ها حمام فین کاشان نام داره که در محوطه باغ فین کاشان قرار گرفته. این حمام علاوه بر معماری جذابش، داستانی پشتش داره که باعث شهرت اون در بین همه ایرانی‌ها شده.

مطمئنا کسی نیست که سری به کتاب‌های تاریخ زده باشه و نامی از امیرکبیر نشنیده باشه. شهرت حمام فین کاشان بیش از هر چیزی مدیون وجود این مرد درستکاره که سال‌ها وزیر ناصرالدین شاه بود. ماجرای قتل ناعادلانه این مرد یکی از داستان‌های غم‌انگیز در طول تاریخ چندین هزار ساله ایرانه که همیشه دهن به دهن چرخیده و دلی نیست که از این ماجرا نسوخته باشه. در این بخش از سفربازی علاوه بر توضیح ماجرای قتل امیرکبیر در حمام فین کاشان، در مورد معماری این بنا و ساخت این اثر هم براتون صحبت خواهم کرد.

تاریخچه ساخت حمام فین کاشان

حمام تاریخی فین کاشان از دو حمام بزرگ و کوچک ساخته شده. حمام کوچک در دوره صفویه و حمام بزرگ در دوره قاجار (در دوران فتحعلی شاه) ساخته شد. چون بزرگان و فرماندهان درباری از این حمام استفاده می‌کردن، ساخت این حمام با ظرافت خاصی شکل گرفته و دارای معماری خاص و منحصر به فردیه.

در هر دو حمام بخش‌‌هایی از جمله ورودی، آب‌نما، رختکن (سربینه)، خزینه و گرم‌‌خانه وجود داره. باید گفت که از این جهات هر دو حمام شبیه هم هستن، تنها اندازه آن‌ها با هم فرق داره.

چیزی که معماری این بنا رو خاص کرده، کانال‌هاییه که برای رد شدن آب و عوض کردن آب حمام ساخته شدن. دیواره‌های این کانال‌ها عایق ضد رطوبتی داره و از هدررفت گرما جلوگیری می‌کنه. آب این حمام از چاه تامین می‌شد و لوله‌کشی آن به گونه‌ایست که به محض نیاز به آب می‌تونین از لوله‌کشی‌ها آب دریافت کنین. هر دو این حمام‌ها در سال ۴۴ بازسازی شدند و الان از جاذبه‌های گردشگری شهر کاشان به شمار می‌رن.

دیدنی‌‌های حمام فین کاشان

یکی از چیزهایی که در این حمام توجه شما رو به خودش جلب می‌کنه، ۷ کاشی قدیمیه که در قسمت خزینه حمام قرار دارن. تاریخ نویسان عقیده دارن قدمت این کاشی‌ها به ۵۰۰ سال قبل می‌رسه.  این کاشی‌‌ها در حمام کوچک قرار داره که در زمان صفویه ساخته شد. 

مهم‌ترین اتفاقی که این حمام را بر سر زبان‌ها انداخت قتل ناجوانمردانه امیرکبیر بود. تا سال‌های بعد از این قتل مردم دیگر به آنجا نمی‌رفتن و همین موضوع باعث شد تا غارتگران به این حمام هجوم ببرن و بسیاری از سنگ‌های قیمتی اون رو بدزدند.

موضوع دیگر هم در مورد از بین رفتن معماری حمام کوچک، ساخت حمام بزرگ به دستور فتحعلی شاه بود. بعد از ساخت حمام بزرگ و معماری زیبایش، حمام کوچک دیگر ارج و قرب سابق رو از دست داد؛ در صورتی که حمام بزرگ همچنان معماری زیبای خودش رو حفظ کرده.

قتل صدر اعظم ناصرالدین شاه در ۲۰ دی ۱۲۳۰ باعث شد که نام این حمام بر سر زبان‌ها بیفته. گاهی یه اتفاق تلخ کاری می‌کند که ماجرایی دیگه شکل بگیره و یک واقعه تاریخی ثبت بشه که خیلی هم خاطره خوشی نبوده است. در واقع این حمام شاهدی برای یک قتل ناعادلانه بود که باعث شهرتش شد.

بخش‌‌های مختلف حمام فین

حمام فین کاشان از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که باعث شده هر کدوم از اون‌ها کارایی متفاوتی داشته باشن. بخش‌های مختلف اون به اختصار به شرح زیر است:

خزینه حمام

خزینه یا همون حوضچه حمام که در اون نظافت و شست‌وشو انجام می‌شه. به خاطر آلودگی زیاد این بخش از حمام این آب مرتب تعویض می‌شد. تو این بخش همه می‌نشستن و مشغول شست‌وشو خودشون می‌شدن.

آب خزینه به کانال‌هایی راه داشت که مدام در حال جابه‌جایی و تعویض بود. همین ویژگی باعث بیرون راندن آب‌های آلوده از خزینه می‌شد.

گرم‌خانه حمام

همون طور که از اسمش پیداست این بخش برای خشک شدن استفاده می‌شد. گرم‌خانه یه اتاق کوچیک بود که هوای گرم از داخل اون به بیرون نمی‌رفت.

حوضچه و فواره‌‌های حمام

این بخش یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین بخش‌های حمام فین کاشان است. این حوضچه‌ها با کاشی‌کاری‌های زیبا تزیین شده. دقت محاسباتی این فواره‌ها و حفره‌ها آن قدر زیاده که به ازاء هر فواره یه حفره برای مکش آب وجود داره. ۸۰ حفره و ۸۰ فواره که یکی در میان کنار هم قرار گرفتن. فواره‌ها به گونه‌ای آب رو وارد حوض می‌کنن که ذره‌ای از اون به بیرون نمی‌ریزه.

سیستم آب‌ رسانی

آب این حمام از چاه تامین می‌شد. این سیستم به اندازه‌ای پیشرفته بود که آب حمام هیچ وقت قطع نمی‌شد. دمای آب گرم هیچ وقت از ۲۵ درجه سانتیگراد پایین‌تر نمی‌رفت.

سربینه

دو سربینه در حمام بزرگ وجود داره. مردم برای آنکه از حمام خارج بشن اول به سربینه دوم و بعد به سربینه اول می‌رفتن و بعد از حمام خارج می‌شدن. در سربینه دوم یک حوضچه آب سرد بود و اول پاشون رو در اون می‌ذاشتن. اینجوری دمای بدن متعادل می‌شد و برای رفتن به بیرون و مواجهه با دمای بیرون آماده می‌شدن. این موضوع نشان از دید آگاهانه کسی داشت که این حمام رو طراحی کرده بود.

ساعات بازدید از حمام فین کاشان

ساعت کار این حمام در فصل بهار و تابستون از ۹ صبح تا ۷ عصر و در پاییز و زمستون از ۹ صبح تا ۵ عصره. بهترین زمان بازدید از این حمام فصل پاییز و زمستونه که شهر کاشان دمای متعادل‌تری داره. ساعات ۲ تا ۴ عصر ساعات خلوت‌تری برای بازدید از این حمام به شمار می‌ره.

هتل‌های نزدیک به حمام فین کاشان

در محدوده فین کاشان هتل‌های زیادی وجود داره که می‌تونین اتاق‌هایی رو در اونجا رزرو کنین، اما از همه این هتل‌ها نزدیک‌تر هتل نگارستان کاشانه که تنها دو دقیقه با باغ فین فاصله داره.

بازدید از حمام فین کاشان شما رو با فضای تاریخی دوران صفویه و بعد هم قاجار آشنا می‌کنه. اماکن تاریخی همیشه رازی و داستانی در پی خود دارن که می‌تونه یه تجربه جذاب برای شما رقم بزنه.