باغ فین کاشان، شکوه معماری ایرانی در دل کویر

باغ فین کاشان رو می‌شه یکی از مهم‌ترین باغ‌های تاریخی ایرانی دونست که از نظر معماری و طراحی شهرت فوق‌العاده زیادی داره. احتمالا به همین دلیله که باغ فین کاشان خیلی زود توی فهرست جهانی یونسکو ثبت شده. مهم‌ترین دلایل شهرت باغ فین کاشان رو می‌شه به‌خاطر درختای کهن، اهمیت سیاسی، طراحی زیبا و معماری خاص اون دونست که حالا بعد از صدها سال به یکی از مهم‌ترین مکان‌های گردشگری استان اصفهان تبدیل شده. برای اینکه این باغ عجیب و غریب رو بشناسید، بهتره با سفربازی همراه بشید.

چرا باغ فین کاشان رو حتما باید ببینیم!؟

وقتی به کاشان می‌ریم، می‌بینیم که گردشگرا از هر بخش شهر کاشان، خودشون رو به خیابان امیرکبیر می‌رسونن. خیابونی زیبا که آخرش به یک باغ بزرگ و خاص می‌رسه. شاید تعجب‌ کنید که چطور این باغ بزرگ و سرسبز توی یک منطقه نسبتاً خشک و کویری وجود دارد. در لحظه اول که وارد باغ بشید، انگار درهای بهشت روی شما باز شده. درختان قدیمی و بزرگی رو می‌بینید که دو طرف یه جوی آب با فواره‌های زیاد قرارگرفتند و در نهایت به یک حوض مستطیلی شکل زیر سقفی پر از نقش و نگار می‌رسه. احتمالاً بنای اولیه باغ فین کاشان توی دوران آل‌بویه گذاشته شده و یک‌بار در سال ۱۵۷۳ توسط زلزله خیلی شدید به کلی از بین رفته. گفته می‌شه ساختمون فعلی که انتهای باغ وجود دارد توی دوران شاه‌عباس بزرگ ساخته شده. فرقی نمی‌کند که به معماری علاقه‌مند باشید یا هنر، اهل گردش باشید یا نه! زمانی که به باغ فین کاشان برید، حس و حال شما کاملا تغییر می‌کنه.

تاریخ ساخت و عمر این باغ بزرگ خیلی پیچیدست، این باغ قطعاً یک‌بار در دوران شاه صفی و شاه‌عباس دوم بزرگ‌تر شده. لطفا روی صندلی‌های سنگی کنار جوب آب بشینید! نفس بکشید! بعد نگاه کنید به درختای چند صد ساله و واقعا لذت ببرید این کاریه که حتما برای آرامش اعصباب و روانتون باید حداقل یک‌بار توی این باغ انجامش بدین.

توی دوران فتحعلی شاه قاجار بخش‌های زیادی به باغ اضافه شده و توی دوران پهلوی بخش موزه اون هم راه‌اندازی شده. این باغ قدیمی توی سال ۱۳۳۶ شاهد اولین بازسازی خودش بوده و این بازسازی‌ها تا سال ۱۳۸۷ ادامه پیدا کرده. هنوز اطلاع دقیقی از اینکه باغ فین در چه تاریخی دقیقا ساخته شده در دسترس نیست، اما چیزی که مشخصه، اینه که طی حداقل هزار سال گذشته این باغ، پادشاهان زیادی رو تجربه کرده و مدام درحال تخریب و ساخت مجدد یا گسترش بوده. (نویسنده: اگر گیم آف ترونز توی ایران ساخته می‌شود می‌تونستن بخشای زیادیش رو توی باغ فین کاشان فیلم برداری کنن!)

اگر قراره برای سفر به اصفهان برید و توی برنامتون بازدید از باغ فین کاشان نیست! پس سفر رو کلا کنسل کنید! چون هرسال هزاران گردشگر خارجی برای دید این باغ منحصر‌به‌فرد به ایران سفر می‌کنند و قطعا باید وقتی به اصفهان می‌رید، این باغ رو ببینید. وقتی توی محوطه باغ قدم بزنید می‌بینید که افراد زیادی برای عکاسی مدلینگ به این باغ اومدن، چون هرطرف باغ که بچرخید یک لوکیشن فوق‌العاده جذاب پیدا می‌کنید.  راستی، به این دلیل بهش باغ فین می‌گن، چون توی یه منطقه به همین اسم قرار داره.

معماری شگفت انگیزش رو هیچ جای دیگه نمی‌شه دید!

اگر اهل ذوق هستید، فعالیت‌های هنری دارید یا به معماری علاقه‌مندید، همین امروز برنامه سفر به باغ فین کاشان را بریزید. مهم‌ترین چیزی که چشم و روح شما را در زمان ورود به باغ جلب می‌کند، معماری خاص این باغ بزرگ است. گفته می‌شود طراحی باغ توسط شیخ بهایی انجام شده است. نظم یک فاکتور خیلی مهم در این باغ زیباست. در زمان ساخت آن، حفظ تقارن برای سازندگان بسیار مهم بوده که متاسفانه در برخی از دوره‌ها، با کج سلیقه‌گی برخی شاه‌ها، این تقارن تا حدی از بین رفته. هرچند که هنوز هم در هر بخش از باغ نظم و توازن خیلی زیاد کمک می‌کند تا زیبایی آن به خوبی به چشم شما بیاید.

استفاده زیاد از عنصر آب به صورت حوضچه، فواره، و آب جوششی که از کف زمین بیرون می‌زند، آن‌قدر خوب انجام شده که در دل کویر، یک باغ خیلی بزرگ و زیبا را به وجود آورده. جوی‌های آبی که در باغ می‌بینید سیستم منحصربه‌فردی دارند، زیر تمامی آن‌ها، لوله‌هایی به اسم تنبوشه از جنس سفال قرار دارد که با تکنیک خاصی، فواره‌های آن را ایجاد می‌کند.

برای آب‌رسانی با استفاده از شیب طبیعی زمین، روشی را ابداً کرده‌اند که بدون استفاده از هیچ سیستم مکانیکی،به‌طور خودکار آب درون باغ گردش کند. عنصر مهم بعدی این باغ، درختان و گیاهان داخل باغ فین است. در اینجا حدود ۵۷۹ درخت سرو، ۱۱ درخت چنار و انواع دیگری درخت وجود دارد که قدمت آن‌ها بین ۱۰۰ تا ۴۷۰ سال است. هرچقدر که در باغ قدم بزنید، حس و حال خاص تاریخی و طبیعی ویژه این باغ به روح شما نفوذ می‌کند و شاید بیشتر از قبل، شخصیت اصیل ایرانی خود را پیدا کنید.

محل سیاسی‌ترین ترور تاریخ ایران

داخل باغ فین کاشان بخش‌های مختلفی وجود داره که مهم‌ترین اون حمامه. در واقع دو تا حمام بزرگ و کوچک در این باغ وجود داره که حمام کوچک توی دوران صفویه و حمام بزرگ توی دوران قاجار ساخته شده. از حمام بزرگ برای استفاده افراد بلند مرتبه و از حمام کوچک برای خادمین استفاده می‌شده. شهرت اصلی حمام فین کاشان به‌خاطر اتفاق سیاسی- تاریخیه که توی اون افتاده. حدود ۱۷۰ سال پیش در ۲۰ دی، امیرکبیر، صدراعظم ناصرالدین‌شاه، به دستور اون به قتل رسیده. شما بعد از ورود به حمام چندتا دالون بسیار زیبا و پیچ در پیچ رو طی می‌کنید تا  دقیقا جایی برید که محل این قتل بوده. به نظر من که این یک تجربه شگفت انگیزه که وارد محلی می‌شید که یکی مهم‌ترین ترورهای سیاسی ایران رخ داده.

این حمام‌ها طبق روال حمام‌های ایرانی از بخش‌های مختلفی مثل گرمابه، آب‌نما، رختکن، خزینه تشکیل شده. کف حمام سیستم آب‌رسانی فوق‌العاده خاصی وجود داره که مدام آب داخل خزینه‌ها رو عوض می‌کنه تا همیشه تمیز بمونن.  اما این مرگ تنها مرگ معروف در این باغ نیست. شاه صفی همیشه عادت داشت تا برای خوش‌گذرانی به این باغ برود. در یکی از اقامت‌هایش در این باغ او آنقدر در خوردن نوشیدنی زیاده روی کرد که جان خودش را از دست داد!

حوضچه جوش باغ فین برای شما می‌رقصند

توی کل باغ فین کاشان چند تا بخش واقعا جذاب وجود داره که شما را مجبور می‌کنه وایسین و بهشون خیره بشید. یکی از مهم‌ترین اونها حوض جوش باغ فین هست. یک حوض شگفت‌انگیز که شاهکاری از معماری و کاشی‌کاری هنرمندان کاشی‌ساز خاندان ابی طاهر بود که نقش و نگاری جذاب شبیه به قالی‌های ترنج رو کف این حوضچه ایجاد کرده بودند. اما بعدها توی دوران رضاشاه پهلوی، افرادی برای غارت به این حوض حمله کردند و بخش عظیمی از کاشی‌کاری اون را به سرقت بردند. توی حوض حدود ۱۶۰ حفره وجود دارد که زمانی که فعال می‌شه، ۸۰ فواره کار مکیدن آب و ۸۰ تای دیگر مانند فواره بیرون می‌زدند. مهندسی این حوض انقدر شگفت‌انگیز بوده که حتی یک قطره آب از آن بیرون نمی‌زده و دائما فواره‌ها بدون هیچ موتور یا وسیله کمکی؛ فقط و فقط با مهندسی معماری کار‌ میکنن.

حوض دوازده فواره باغ فین و فناوری هزار ساله

روبه‌روی حوض جوش، یه حوض بزرگ‌تر مستطیلی شکل وجود داره که ۱۲ فواره سفالی  با کاشی‌های فیروزه‌ای کوچک توی کف خوض خودش جای داده. سیستم این فواره‌ها از لوله‌های سفالی که کف حوض کار گذاشته شده شکل گرفته که با استفاده از شیب و کاهش دهانه لوله‌های سفالی، حالت فواره‌ای رو برای اون ایجاد کرده‌ که قطعا جز شاهکارهای مهندسی خاص شناخته شده. طراحی سیستم آب‌رسانی حوضچه و فواره‌ها توسط غیاث‌الدین جمشیدی کاشانی، ۲۰۰ سال قبل از پاسکال با استفاده از قانون اختلاف سطح زمین طراحی شده که نشون میده که هنر معماری ما چه قدر از جهان جلوتر بوده!

بخش‌های دیگر باغ

بخش‌های زیادی توی باغ فین کاشان قرار داره که می‌تونید ازشون بازدید کنید، مثلا کوشک صفوی که به دستور شاه عباس توی مرکز باغ ساخته شده، یک ساختون قرینه ۴ طبقه که به سبک کلاه فرنگی ایجاد شده. البته متاسفانه ۲ طبقش در زلزله تخریب شده و موقع بازسازی دیگه امکان ساخت دوبارش نبوده. قسمت دیگه باغ که باید حتما ببنید، اتاق شاه نشین هست، این بخش زمان قاجار ساخته شده و محلی بوده که شاه داخلش استراحت میکرده یه حوض وسط اتاق قرار داره و اطرافش هم اتاق های گوشواره برای تشریفات و رفت و آمد‌ها بوده. همون کنار گذر شاه نشین، یه ساختمون دیگه هست که چایخانه بهش میگن، اینجا دقیقا محلی هست که آب ورودی به باغ به سه بخش تقسیم می‌شه و داخل باغ گردش می‌کنه. بخش‌های دیگه‌ای هم مثل کوچک قاجار و حیاط خلوت کریم خان داخل مجموعه هست که همونطور که از اسمشون مشخصه توی دوره‌های حکومت این شاه‌ها به دستورشون ساخته شده. همین ساخت و سازها نشون میده که تا چه حد همه شاه‌ها به این باغ اهمیت میدادند.

چطور به باغ فین کاشان برویم

باغ فین توی شهر کاشان قرارداره که جز استان اصفهان هست و حدود ۹ کیلومتر از مرکز شهر فاصله داره. برای رفتن به این باغ باید به خیابان امیرکبیر برید. بعد از وارد شدن به این خیابان، تا انتهای خیابان حرکت کنید تا به باغ فین کاشان برسید. دیدن باغ فین توی روزهای تعطیل یکم شلوغه و بهتره در وسط هفته به این باغ برید، بهترین فصل برای رفتن به باغ فین کاشان فصل بهار و تابستانه که هوا خنکه و داخل باغ نسیم دل‌انگیزی به صورتتون می‌خوره.

• شماره تماس: ۰۳۱۵۵۳۰۲۰۱۰
• آدرس: استان اصفهان، کاشان، انتهای بلوار امیرکبیر
• ساعت بازدید: همه روزه ۹ صبح تا ۶ عصر