جاذبه‌های اردستان؛ یک مقصد گردشگری نوروزی

جاذبه‌های گردشگری و تاریخی شهرستان اردستان که در مسیر راه کاشان – نایین – یزد، در شمال‌شرقی اصفهان و در جنوب دشت کویر مرکزی قرار گرفته اکنون در آستانه نوروز چشم به راه مسافران و گردشگران است.
به گزارش سفربازی، به نقل از ایرنا، اردستان بنا به شواهد تاریخی و باستان‌شناسی یکی از قدیمی‌ترین شهرهای استان اصفهان و منطقه‌ای فرهنگی، مذهبی، سیاسی و عالم‌پرور است و افرادی چون شهید آیت‌الله حسن مدرس، استاد محمد محیط‌طباطبایی، شهید محسن فخری‌زاده‌مهابادی و شاعرانی مانند ذوقی‌اردستانی، پیر جمالی‌اردستانی و بسیار دیگر از رجال مذهبی و سیاسی را در دامن خود پرورش داده، آثار تاریخی و گردشگری زیادی دارد و از تنوع و جذابیت‌های فراوانی برخوردار است که به گروه‌های تاریخی، باستانی، طبیعی و آیین‌های سنتی مانند تعزیه‌خوانی و نخل‌گردانی تقسیم می‌شوند.
از آثار تاریخی و مکان‌های دیدنی اردستان می‌توان به مسجد جامع اردستان، مقبره امیر اویس، یخچال چرمهین، مسجد امام حسن مجتبی(ع)، مسجد خسرو، مسجد دشت، مسجد ملایعقوب، آب‌‌انبارهای حاج‌حسن، حاج معدل، حاج میررحیم، آب‌انبار بزرگ بازار، آب‌انبار مسجد جامع، قنات دو طبقه مون و مقبره سلطان بیگ، امیراویس و خانه‌های تاریخی مانند پنجه آفتاب و نقاشی اردستان اشاره کرد، همچنین بافت تاریخی۳۶ هکتاری زواره، مسجد جامع، یخچال، قلعه سنگ بست، خانه‌های تاریخی و کویر تل شیطان زواره و یخچال و بافت تاریخی شهر مهاباد و بسیاری دیگر از بناهای تاریخی و کاخ سرهنگ‌آباد، مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع خارو و کهیاز از جمله جاذبه‌های طبیعی و تاریخی شهرستان اردستان است.
وجود این آثار تاریخی، مذهبی و جاذبه‌های طبیعی و گردشگری زمینه را برای جذب گردشگران زیادی فراهم کرده و هر ساله این شهرستان پذیرای تعداد زیاد از گردشگران داخلی و خارجی است.
شهرستان اردستان با مساحت حدود ۱۲ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی بیش از ۴۳ هزار نفر در فاصله ۱۱۸ کیلومتری شمال اصفهان قرار دارد. این شهرستان شامل سه بخش، سه شهر، هفت دهستان و ۳۰۶ روستا می‌شود. در این شهرستان زیبا، جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعدد وجود دارد که به برخی از آن‌ها در ادامه اشاره می‌شود.
قنات دو طبقه مون
قنات دوطبقه مون با قدمت بیش از یک‌هزار سال در یکی از قدیمی‌ترین محلات اردستان بنام مون عرب قرار دارد.
قنات‌های بسیاری در مناطق کویری وجود داشتند که امروز برخی خشک شده‌، قنات یکی از ابداع‌های مهم ایرانیان برای انتقال آب از سرچشمه تا محل استفاده بوده است. قنات دو طبقه مون‌ چهار کیلومتر طول و عمق مادر چاه آن به ۳۰ متر می‌رسد.
در این قنات ۳۰ میله تعبیه شده، امکان آبدهی ۶۰ لیتر در ثانیه را دارد و بر اساس اسناد تاریخی، قدمت این قنات به دوران کیانیان، اشکانیان و ساسانیان باز می‌گردد. در این قنات دو کانال مختلف به چشم می‌خورد، کانال بالایی حدود پنج متر بالاتر از پایینی و در یک مسیر قرار دارد و آب آن قابل شرب، شیرین و بسیار خوش‌طعم است.
قنات مون یکی از آثار ملی ایران است که در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
قنات ارونه
از دیگر قنات‌های معروف اردستان قنات ارونه است که مانند نهر آبی زیرزمینی دیده می‌شود و از یک‌هزار سال قبل از اسلام حفر و از آثار باستانی ایران به حساب می‌آید.
محققان زمان حفر قنات را به ۲ هزار و ۵۰۰ سال قبل نسبت می دهند. در این قنات از سنگ‌هایی بنام‌ ساروج برای تقسیم‌بندی آب استفاده شده که پس از گذشت سال‌ها هیچ تغییری نکرده و سالم باقی مانده است. جنس و ترکیبات این سنگ‌ها از آهک، ماسه، پشم بز، چربی و ماسه بادی ساخته شده است.
مورخان احداث این قنات را به اروند شاه در دوره کیانی و قبل از اسلام نسبت می‌دهند.
مسجد جامع اردستان
مسجد جامع هزار ساله اردستان بزرگترین و زیباترین مسجد این شهر است که در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده، این بنا چهار ایوانی و سبک ساخت آن الگوبرداری استادانه از نقشه مسجد جامع اصفهان و برای ساخت آن از سبک معماری رازی استفاده شده است.
بر اساس اسناد تاریخی، مسجد جامع اردستان یک آتشکده یا معبد زرتشتیان در دوره ساسانیان بوده، پس از ظهور اسلام، این آتشکده به مسجد و بخش‌های مخصوص عبادت زرتشتیان، به شبستان مسجد تبدیل شد. ساخت این مسجد به قرن هفتم تا هشتم قمری برمی گردد.
این مسجد اولین مسجد دو طبقه در تاریخ اسلام و بسیار بی‌آلایش است و خبری از کاشی کاری‌های فیروزه‌ای در آن به چشم نمی‌خورد ولی سبک معماری آن تحسین برانگیزاست.
آتشکده مهر اردشیر اردستان
در مناطق مرکزی ایران شاهد حضور قدیمی‌ترین تمدن‌های ایرانی هستیم. آیین زرتشت نخستین آیینی در جهان بود که بت پرستی نمی‌کرد و یکی از ادیان آسمانی محسوب می‌شود و ایرانیان قبل از اسلام پیرو آیین زرتشت بودند.
از این‌رو در مناطق تاریخی ایران می‌توانیم شاهد انواع آتشکده زرتشت باشیم که آتشکده مهر اردشیر یکی از این آتشکده‌های باستانی و از جاهای دیدنی اردستان به حساب می‌آید و قدمت این آتشکده به دوران ساسانی برمی‌گردد که بنام اردشیر پسر اسفندیار نام‌گذاری شده است.
مقبره امیر اویس
در این محل قبر دو تن از عارفان بزرگ ایرانی به نام های پیر اویس و پیر برحق وجود دارد که امیر اویس از سرداران عصر شاه اسماعیل صفوی در سال ۹۲۰ هجری قمری کشته شده است و در این محل سنگ مزارش به شکل عمودی و افقی وجود دارد که واقعا منحصربه‌فرد است.
بخش بیرونی و داخلی این مقبره که بر روی تپه خاکی بنا شده در سال های اخیر توسط میراث‌فرهنگی بازسازی شده است. گنبد مقبره آجری و مجموعه بنا در یک اتاق گنبدی و دور بنا با چینه پلکانی قابل دسترس است.
قلعه سنگ‌بست زواره
قلعه سنگ بست زواره، بعداز قلعه الموت قزوین، بزرگ‌ترین قلعه کشور به حساب می‌آید. قدمت این قلعه به دوران سلجوقیان می‌رسد و بر اساس اسناد تاریخی فردی با نام «ابوعلی دهدار زواره‌ای»، این قلعه را در زمینی به مساحت ۱۵۰۰ مترمربع در دوطبقه بنا کرد.
ارتفاع دیوارهای این قلعه به حدود ۱۲ متر می‌رسد و در ساخت آن از خشت خام استفاده شده است. کاربرد اصلی قلعه سنگ بست زواره نظامی بوده، قلعه دارای بخش‌های متعدد مانند بخش مسکونی، اصطبل، قراول‌خانه و چندین برج دیدبانی است.
کاخ سرهنگ‌آباد
یکی دیگر از جاهای دیدنی اردستان کاخ سرهنگ‌آباد واقع در روستایی با همین نام و در ۳۰ کیلومتری شرق اردستان است.
قدمت این کاخ زیبا به دوران قاجار و دوره حکومت ناصرالدین شاه برمی گردد، این کاخ با بیست ستون رنگی از نظر معماری شباهت بسیاری به عمارت چهل ستون اصفهان دارد که با تاسف در چند سال قبل براثر آتش سوزی تعدادی از این ستون های چوبی و قسمت هایی از سقف آن تخریب شد. این کاخ را می‌توان نمونه‌ای بارز از معماری تماشایی ایرانی دانست.
شاهزادگان‌قاجار از این محل برای شکار و پیاده‌روی تابستانی استفاده می‌‌کردند، این کاخ که در آن تزئیناتی از جمله حکاکی، گلدوزی، گچ‌بری، سقف‌بندی و مقرنس استفاده شده، یک حمام، یک آسیاب و یک برج بادی دو طبقه را در نزدیکی خود جای داده است.
مسجد جامع زواره
قدمت ساخت این مسجد به دوران سلجوقی و سال ۵۳۰ هجری قمری می رسد و زیباترین بخش آن محراب مسجد است که‌ در سال ۵۵۱ هجری قمری، بنا شده و شامل سه کتیبه یکی به خطّ کوفی و دو کتیبه به خط نسخ است که آیاتی از قرآن کریم با رنگ نارنجی بر آن‌ها نقش بسته، همچنین محراب با گچبری‌های برجسته از نقوش گیاهی و اسلیمی تزیین شده است.
برای ساخت مسجد با مساحت حدود ۱۲۰۰ مترمربع از مصالحی همچون آجر، سنگ، گچ و خاک استفاده شده و گفته می‌شود بانی مسجد ابوطاهربن‌غالی بوده است.
این بنا که اولین مسجد چهار ایوانی جهان اسلام و مستطیلی شکل است شامل بخش‌های مختلفی همچون صحن چهارگوش، گنبدخانه، شبستان، رواق، سردر، مناره و محراب می‌شود.
گنبد مسجد از نوع دو پوسته‌ای پیوسته است که ارتفاع داخلی گنبد، ۱۳ و ارتفاع خارجی آن ۱۴متر و مناره آن به قطر ۵.۴ و ارتفاع کلی ۱۱ متر است.
توسعه گردشگری اردستان در اولویت است
سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اردستان گفت: با توجه به آثار تاریخی زیاد و جاذبه‌های مختلف و فراوان گردشگری شهرستان، توسعه گردشگری در اولویت برنامه‌های اداره میراث‌فرهنگی اردستان است.
نرگس بهشاد با اشاره به تعطیلات نوروزی و ورود تعداد زیاد گردشگر به اردستان، افزود: صنعت گردشگری یکی از منابع مهم اقتصادی و عامل موثر در توسعه فرهنگی و اجتماعی در جامعه انسانی محسوب می‌شود و در این راستا برنامه‌ریزی برای توسعه آن به‌ویژه در تعطیلات نوروزی در شهرستان انجام شده است.
وی در خصوص برنامه های این اداره برای معرفی جاذبه‌های گردشگری این شهرستان به مسافران نوروزی گفت: راه اندازی تور کویرنوردی و گردشگری، نصب تابلوهای راهنمای گردشگری و معرفی جاذبه های تاریخی و گردشگری و فراهم کردن زیرساخت های لازم برای اسکان گردشگران از اقدام های انجام شده برای پذیرایی از مسافران نوروزی است.
بهشاد گفت: گردشگری به‌عنوان یک رویکرد مهم می‌تواند با برنامه‌ریزی اصولی و شناسایی مزیت‌ها و محدودیت‌ها، نقش موثری در توسعه اقتصادی هر منطقه داشته باشد که برای معرفی جاذبه های گردشگری و ظرفیت های مختلف شهرستان، سایت گردشگری اردستان به زودی راه اندازی می شود.
گفتنی است، اردستان با برخورداری از ۶۷ اثر ثبت ملی، یک اثر ثبت جهانی، ۲ بافت تاریخی و ۸۲ محوطه باستانی، یکی از خطه‌های دارای ظرفیت‌ مطلوب در حوزه گردشگری است. شهرستان اردستان با بیش از ۴۳ هزار نفر جمعیت در ۱۱۸ کیلومتری شمال اصفهان واقع شده است.