موزه‌های خوزستان؛ از سفر به دوره پارینه سنگی تا تماشای کاخ آپادانا

موزه‌های خوزستان گنجینه‌های ارزشمندی از تاریخ چند هزار ساله این سرزمین را در خود جای داده‌اند و آثار به نمایش گذاشته در این موزه‌ها که با پیشینه تاریخی و فرهنگی مردم منطقه گره خورده است به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری از اهمیت بسیاری برخوردار هستند.

به گزارش سفربازی، به نقل از ایرنا، استان خوزستان به واسطه قدمت و پیشینه کهن دارای آثار و بناهای تاریخی ارزشمندی در شهرهای مختلف است که با داشتن اقیلم‌های متفاوت و در کنار طبیعت زیبا، موزه‌های متنوع و مختلفی دارد که آثار به‌جای مانده از تمدن‌های کهن و آثار معاصر را در خود جای داده است که در این گزارش به بهانه هفته میراث‌فرهنگی به معرفی برخی موزه‌های خوزستان و بیان ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازیم.

موزه باستان‌شناسی ایذه

موزه باستان‌شناسی ایذه بزرگترین موزه جنوب‌غرب از لحاظ تعداد اشیا، مساحت و تنوع آثار است که متشکل از هفت تالار تخصصی، بیش از ۵۰۰ شی و تصویر باستان‌شناسی از ادوار مختلف تاریخی تا عصر معاصر است.

این موزه با مساحت سه هزار و ۷۰۰ مترمربع و در فضای نمایشی یک‌هزار مترمربع، در یک طبقه ساخته شده است و جزو بزرگترین موزه‌های تخصصی کشور از لحاظ باستان‌شناسی به‌شمار می‌رود.

آثار به نمایش درآمده در موزه باستان‌شناسی ایذه شامل ادوات سنگی متعلق به ۵۰ هزار سال پیش از دوره پارینه سنگی تا آثار دوره قاجاریه است.

سفال‌های منقوش، مهره‌های سنگی، سردوک‌های سفالی و ادوات شاخص دوره آغاز روستانشینی و یافته‌هایی همچون آجر نوشته‌های عیلامی، پیکرک‌های ایزدان و ایزدبانوان عیلامی، ساخته‌های فلزی همچون شمشیر، نیزه، انواع سکه‌ها از دوره تاریخی در این موزه قابل مشاهده است.

اتاق تدفین و اتاق الیمایی‌شناسی با یافته‌هایی از منطقه شمی از دیگر اجزای تماشایی این موزه است که شرایط مطلوبی را از نظر بصری برای بازدیدکننده فراهم می‌کند. این موزه که هر ساله با استقبال خوبی روبرو می‌شود که از این منظر موزه می‌تواند به صورت محرکی قوی برای توسعه، رشد فرهنگی و گردشگری آن منطقه به شمار آید.

علاقه‌مندان برای بازدید از موزه می‌توانند به خیابان شهید مطهری، ساختمان سابق جهاد کشاورزی، در محوطه اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایذه مراجعه کنند و از این طریق با سرزمین تاریخی خوزستان آشنا شوند.

موزه آبادان

موزه آبادان که یکی از موزه‌های قدیمی ایران و از جاذبه‌های گردشگری آبادان محسوب می‌شود در سال ۱۳۳۸احداث شد و مجموعه آثاری از دوره ماقبل تاریخ و آثاری از دوره‌های متاخر تا دوره قاجاریه را در خود جای داده است.

از ویژگی‌‌های موزه آبادان می‌توان به ساختمان گنبدی شکل آن اشاره کرد که از مقبره دانیال نبی در شوش الهام گرفته شده و ارتفاع گنبد ۲۲.۵ متر است؛ موزه آبادان در یک طبقه و دارای یک تالار اصلی و دو تالار جنبی است.

تالار اصلی، محل نمایش آثار دائمی موزه از جمله آثار به‌دست آمده از شوش و آثار دوره صفوی و قاجاری است و در بخش دیگری از موزه آثار مردم‌شناسی و پوشاک سنتی مردم خوزستان به نمایش گذاشته شده است.

این موزه که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است در محله بوآرده شمالی در ضلع جنوب‌غربی دانشکده نفت آبادان و با وسعت تقریبی یک‌هزار و ۸۰۰ مترمربع در سال ۱۳۴۰ به بهره‌برداری رسید و در دوران دفاع‌مقدس تعطیل و دوباره از پنجم مهرماه ۱۳۸۲ در سالروز شکست حصر آبادان بازگشایی شد.

در آبادان موزه‌های دیگری از جمله بنزین خانه آبادان، کارآموزان، تنوع زیستی آبادان و باغ‌موزه دفاع مقدس نیز وجود دارد که ثبت لحظات خوبی را برای علاقه‌مندان به تاریخ فراهم می‌کند.

موزه‌ها جذاب‌ترین جاهای دیدنی هر منطقه هستند و این جاذبه‌ها به شما برای آشنایی با فرهنگ و تاریخ آن منطقه کمک می‌کنند، محوطه باستانی شوش از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین سکونتگاه‌های شناخته شده در جهان با قدمتی چند هزار ساله است. ناحیه‌ای وسیع که بناها و سازه‌های معماری بسیار متنوعی را در بر می‌گیرد. موزه شوش هم که در این محوطه قرار دارد یکی از مهم‌ترین موزه‌های اشیای ایران‌باستان به‌شمار می‌رود.

موزه شوش

کاوش‌های باستان‌‌شناسی در شوش با کشف حجم عظیمی از آثار و اشیای فرهنگی همراه بود که باعث ساخت موزه شوش در سال ۱۳۴۵ شد و اشیای به نمایش درآمده در آن اشیای به‌ دست ‌آمده از حفاری‌‌های منطقه است که از این نظر یکی از معروف‌ترین موزه‌های نگهداری اشیای باستانی است.

آثار به نمایش درآمده مربوط به دوره‌‌های پیش ‌از تاریخ تا قرن ششم هجری قمری است و این آثار عبارتنداز مجسمه‌‌ها و سرستون‌‌های سر مسجد و بر در نشانده مسجدسلیمان و آپادانای شوش، تابلوهای سفالی و سنگی و خمرهای سفالی، مجسمه‌‌های خدایان، تزیینات دیواری سفالی و خط نوشته‌‌های عیلامی، اکدی، پارسی باستان، آرامی، سریانی و پهلوی میانه، گوی‌های سفالی، گل ‌میخ‌های تزئینی و غیره که در موزه شوش نگهداری می‌شوند.

از دیدنی‌ترین اشیای این موزه، بخشی از کاخ آپادانا است که در دوره داریوش هخامنشی ساخته شده بود و تنها تفاوت این کاخ با تخت‌جمشید وجود سنگ‌نگاره‌های رنگین در کاخ آپادانا بوده است.

سنگ‌نگاره‌های لعابدار و رنگینی که در دیوار کاخ آپادانا بوده و اصل آن در موزه‌های خارجی نگهداری می‌شود، به شکل بازسازی شده در این موزه به نمایش در آمده است.

در این باغ موزه آثار و اشیای تاریخی زیادی از دوره‌های هخامنش و دوره‌های تاریخی گذشته که در این شهرستان و خوزستان زندگی می‌کردند اعم از ابزارهای کشاورزی، زینتی، مجسمه‌ها و ظروف که اغلب از سنگ ساخته شده‌اند نگهداری می‌شود و تونل زمانی از سیر تکامل زندگی ۶ هزار ساله بشر را به نمایش درآورده است.

موزه مردم‌‌شناسی دزفول

موزه مردم‌شناسی دزفول در حمام کرناسیون که از بناهای اواخر دوران زندیه و اوایل قاجاریه است دایر شده و مرمت آن از سال ۸۲ آغاز و در سال ۱۳۸۵ به موزه مردم‌‌شناسی تبدیل شد.

در این موزه، انواع آداب و رسوم و مشاغل سنتی دزفول به نمایش گذاشته ‌شده و در قسمت گرم‌خانه، آثار فلزی دیدنی و دست‌نوشته‌هایی از شخصیت‌های دزفول، در معرض دید بازدیدکنندگان است.

موزه از بخش‌های مختلفی تشکیل شده و ویژگی‌های فرهنگی و مردم‌شناختی مردم دزفول به نحو زیبایی به نمایش گذاشته است همچنین ورودی موزه شامل نمایش یک حمام قدیمی و مشاغل وابسته به آن مانند جاجیم‌بافی، نمدبافی، خراطی، آهنگری و مسگری و نیز نمایش یک خانه قدیمی در دزفول است.

کشاورزی سنتی دزفول را در ورودی گرم‌خانه حمام می‌بینیم و در بخش‌هایی میانی گرم‌خانه نسخه‌های خطی، اسناد و مدارک مالی و اشیا و زیورآلات در معرض دید قرار دارد و در انتهای گرم‌خانه نیز مراسم سنتی عروسی دزفول به نمایش گذاشته شده است.

موزه هفت‌تپه

موزه هفت‌تپه در پنج سال گذشته به‌عنوان موزه برتر از سوی ایکوم ایران معرفی شده است همچنین موزه هفت‌تپه نقش پر رنگی در بازشناسی و معرفی تاریخ مسکوت و سر به مهر دوره عیلام دارد.

این موزه‌ که در محوطه باستانی هفت‌تپه، در نزدیکی شوش قرار دارد از موزه‌ها و جاهای دیدنی شوش به شمار می‌آید و مجموعه این موزه اشیایی را دربرمی‌گیرد که در منطقه هفت ‌تپه کشف شده‌اند.

موزه هفت‌تپه در سال ۱۳۳۹ توسط دکتر عزت‌الله نگهبان ساختن آن آغاز شد و در سال ۱۳۵۲ به پایان رسید ساختمان آن با الهام از سبک معماری بومی، متناسب با شرایط اقلیمی و با برداشتی از سبک معماری ایلامی آن دوران ساخته شده، تا محلی برای نمایش آثار به‌دست آمده از کاوش‌ها برای عموم مردم، بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان باشد.

نمایشگاه موزه شامل ۲ بخش است؛ در بخش اول پوسترهای مربوط به فعالیت‌های پایگاه چغازنبیل و هفت‌تپه نمایش داده شده و بخش دوم به اشیای به‌دست آمده از حفاری‌های دکتر نگهبان و حفاری‌های انجام شده اخیر در محوطه‌های هفت‌تپه اختصاص دارد.

این اشیا از نظر تاریخی مربوط به اواسط هزاره دوم ق.م بوده و نمونه‌ای از آن‌ها شامل اشیای سفالی (تابوت‌های سفالی، خمره سفالین، گور خمره، کوزه، تنگ‌های سفالی با کف دکمه‌ای)، پیکرک‌ها و مجسمه‌ها (مجسمه نوازندگان، الهه باروری)، اشیای فلزی (پیکان‌های مفرغی، اسکنه و مغار مفرغی، دکمه‌های مفرغی)، اشیای سنگی (تیغه‌های سنگی، هاون، پاشنه سنگی در) گل میخ لعابدار، آجرنوشته‌ها و گل‌نوشته‌ها (مربوط به چغازنبیل و هفت تپه)، ماکت‌های مربوط به محوطه تاریخی چغازنبیل و غیره است.

این موزه به واسطه نزدیکی به محوطه تاریخی هفت‌تپه و چغازنبیل به‌عنوان یک اتاق برای معرفی داشته‌های چغازنبیل و هفت تپه اقدام می‌کند و پژوهشگران از مراکز علمی بین‌المللی و ملی و محلی به موزه می‌آید.

سه اثر از آثار موزه هفت‌تپه در فهرست آثار ملی منقول کشور به ثبت رسیدند که شامل مجسمه شیر عقاب، ظرف سفالی با چهره انسان و لوح گلی است.

موزه‌ها در رشد کارآفرینی و توسعه صنعت گردشگری فرهنگی نقش مهمی دارند که باید در بهبود کیفیت موزه‌ها تلاش کرده و بر تعداد موزه‌ها در مکان‌های مختلف کشور افزود.