جشن آرغاسوان یا جشن گرما از آیین‌های قدیمی ایران

اگه به هزار سال گذشته برگردیم می‌بینیم کشور ایران آیین و رسوم کم نداشته و تقریبا هر ماهی آداب خاص خودش رو داشته. روز به روز داریم از آیین‌ها فاصله می‌گیریم و چیزی که تلخه جدا افتادن از هویت‌مونه. جشن آرغاسوان یا جشن گرما یکی از همین میراث‌های فرهنگی کشوره که این روزها به دست فراموشی سپرده شده.

با این وجود در بعضی از شهرها در محله‌های کوچیک هنوز برگزار می‌شه. در زمان‌های قدیم اول هر ماه اسم خاصی داشته و طبق برنامه‌ریزی‌ها جشن خاصی گرفته می‌شده؛ اما اول خرداد ماه برای مردم پارسی همیشه شروع برکت رو به همراه داشته‌. امروز با سفربازی سفر می‌کنیم به ایران کهن و اصالت‌مون رو یادآوری می‌کنیم. همراه‌مون باشید تا با جشن گرما در اول خرداد آشنا بشیم.

نام‌گذاری جشن ارغاسوان و آشنایی با تاریخچه‌اش

این جشن نام‌های متفاوتی داره. جشن ارغاسوان یا اریجاسوان از اسامی مهم هستند. در اول خرداد ماه که در گذشته به نام هرمزد شناخته می‌شده به عنوان، جشن گرما (ارغاسوان) آیین‌هایی برگزار می‌کردند. تاریخچه دقیقی از این جشن مشخص نیست، بدون شک به زمان‌هایی برمی‌گرده که آیین‌های ایرانی رواج داشته‌. شاید به زمان هخامنشیان برگرده شاید هم ساسانی، به صورت کلی تاریخ دقیقی مشخص نیست.

برای همین یکی از جشن‌هایی که ایرانیان کنونی اطلاعات کمتری درباره‌اش دارند. درباره محل برگزاری دقیق شروع هم اطلاعات کافی وجود نداره، اما در جاهایی برگزار می‌شده که کشاورزی و دامداری رواج داشته. در اون زمان‌ها پیشه اکثریت ایرانیان باستان کشاورزی بوده. از اونجایی که پارسیان هر بهانه رشد و زایشی رو جشن می‌گرفتند و غم و غصه ازشون دور بوده، با شروع گرما و نزدیک شدن به تابستان، که زمان خوبی برای کشاورزی بوده،  جشنی برپا می‌شده که این جشن همون ارغاسوان امروزیه.

مردم قبل از شروع کشاورزی جشن رو برگزار می‌کردند، به نیایش می‌پرداختند. شادی و پایکوبی هم اصل جداناپذیر زندگی‌ها بوده. با این کار برکت محصول رو افزایش می‌دادند.

جشن گرما و ارغاسوان در باور باستانیان

در باور ایرانیان باستان، خرداد زمانی که اهریمن به کشور حمله می‌کنه، آب رو به یاری فروهرها می‌رسونه، بعدش به باد می‌سپاره و باد اون رو با شتاب به سوی کشورها می‌بره و به وسیله‌ی ابر بارور می‌کنه و بارش شکل می‌گیره. در واقع خرداد ماه یک نیروی قوی است که مقابل اهریمن می‌ایسته‌. این ماه به قدری قدرت داره که به کمک فروهرها در میاد و اهریمن رو شکست می‌ده.

در کتاب فرهنگ اوستای هَـئورْوَتات خوانده می‌شه، در پهلوی خُـردات! معنای هر جفت این کلمات رسایی و کمال رو یادآوری می‌کنه. به علت این قدرت و به کمال رسوندن این ماه، زرتشتی‌ها یا ایرانیان باستان خورداد را سرور سال‌ها و ماه‌ها و روز می‌دونستند. برای همین شروع فصل گرما را ارغاسوان نام‌گذاری کردند.

نظر ابوریحان بیرونی درباره جشن گرما در خرداد ماه

یکی از مهم‌ترین دلایلی که وجود این جشن رو اثبات می‌کنه، نظر ابوریحان بیرونی در کتابش است‌. او ارغاسوان رو نزدیک شدن گرما معنی می‌کنه. ارغاسوان یا اریجاسوان، اسم یکی از جشن­‌های خوارزمیه که ابوریحان بیرونی نام شماری‌شون رو همراه با جشن­های سغدی در فصل­‌های دهم تا دوازدهم آثارالباقیه آورده.

البته این دو کلمه درباره این جشن فقط یک حدسه! چون هر دو تلفظ یاد شده طبق نظر باستان شناسان گفته شده. با اینکه در نسخه­‌های خطی آثارالباقیه قرار گرفتند اما در مرور زمان به دلیل نبود آشنایی کاتبان با نام­‌های کهن، شکل صحیح خودشون رو از دست دادند. به روایت آثارالباقیه این جشن در نخستین روز ماه «هروداد» که شکل خوارزمی خرداده، همزمان با کاشت کنجد برگزار می­‌شده. با شروع خرداد مردم باستان کنجد می‌کاشتند و بابت این موضوع بسیار خوشحال بودند. ابوریحان بیرونی این جشن رو به دورانی کهن منسوب می‌کرده.

برگزاری جشن ارغاسوان در ایران

با اینکه این جشن به صورت کلی به دست فراموشی سپرده شده، اما امروزه همچنان کاشت دانه­‌های روغنی مثل کنجد، پنبه و کرچک در استان­‌های مرکزی ایران انجام می‌شه‌. این جشن در شصت بهار و با برگزاری جشن‌ها و مراسمات همراهه. البته نه مثل ارغاسوان قدیمی. خیلی از بومی‌ها نمی‌دونند که عقبه جشنی که می‌گیرند به دوران باستان برمی‌گرده و صرفا برای شکرگزاری یا شادی جشنی رو برگزار می‌کنند.

مردم دور هم جمع می‌شن بعد از کاشت دانه‌ها برنامه‌های خاصی رو انجام می‌دن. اگه تمایل دارید جشن ارغاسوان امروزی رو از نزدیک ببینید کافیه در شروع خرداد به سمت استان‌های مرکزی برید‌؛ البته قبلش حتما پیگیری کنید که جشن انجام بشه و بتونید نظاره‌گره کاشت دانه‌های چربی به همراه جشن باشید.

معنای کلمه ارغاسوان در فرهنگ لغت دهخدا

این واژه (ارغاسوان) در فرهنگ لغت دهخدا قرار نگرفته! در فرهنگ لغت دهخدا تمام کلمات ایرانی معنا شدند، اما ارغاسوان معنی نشده. با این وجود ارغا رر جوی ،جوی آب یا رود معنی می‌کنه. یعنی واژه به صورت کلی معنا نداره و کاراکترها معنی متفاوتی داره. که این بیگانگی با یاد نکردن از این جشن در بیشتر متون،کتب و منابع پارسی کامل می شود. از خرداد در متون باستان با عباراتی همچون خورداد، هروداد، اَمشاسپند ِ، همراه با امرداد، امشاسپند نگاهبان گیاه یاد شده است. و پیشکش این دو امشاسپند ثروت و رمه (چهار پایان) است، به گونه ای که این دو، نماینده ی آرمان های نیرومندی، سرچشمه‌ی زندگی و رویش هستند.

برگزاری آیین‌های ایرانی و گرامیداشت جشن گرما

همانطور که گفتیم تاریخ و ایین‌های ایران روز به روز رو به فراموشی می‌ره. البته افرادی هستند که سعی در زنده نگه داشتن آداب و رسوم ایرانی رو دارند. می‌شه در کنار این افراد ایستاد و تمام قد بهشون کمک کرد تا اصالت و فرهنگ کهنش رو زنده نگه دارند. شروع هر ماه جشنی برگزار می‌شه و پشت برگزاری این مراسم دلایل پنهانی نهفته است که فقط نیاکان ما می‌دونند. در سفربازی امروز از جشن گرما صحبت کردیم و در ادامه دربارهٔ دیگر جشن‌های کهنه ایران حرف می‌زنیم.

اگه به سمت شهرهای مرکزی برای تماشای جشن ارغاسوان این روزها سفر کردید، نگران اقامتگاه نباشید. چون سفربازی صفر تا صد همراه‌تونه و در گوشه به گوشه کشور هتل یا بومگردی‌های متفاوتی رو داره که آماده پذیرایی از شماست. کافیه به سایت سفربازی مراجعه کنید و با وارد کردن اطلاعاتی مثل تعداد نفرات و تاریخ ورود و خروج هتل خودتون رو انتخاب کنید.