بیا چند لحظه‌ای ذهنمون رو خالی کنیم و این چیزایی که میگم رو تصور کنیم!

فکر کن توی یه خونه قدیمی هستی، از اون خونه‌ها که دور تا دور حیاطش ساختمونه و وسطش یه حوض خوشگل قرار داره. توی حیاط که ایستادی گل‌ها و درخت‌ها یه حس شادابی خاص رو بهت میبخشن و احساس طراوت میکنی. داخل یکی از اتاق‌ها که میری معماری قدیمی و سنتیش قشنگ غرق آرامشت میکنه.

تصور بودن توی یه همچین خونه‌ای لذت بخشه نه؟

خب اگه تصورش اینجوریه فکر کن که دیگه حضور داخلش چه حس خوبی رو بهت تزریق میکنه! حالا شاید برات این سوال مطرح شده که این توصیفات مربوط به کدوم یکی از خانه‌های سنتی قشنگ ایرانه؟ چیزایی که گفتم توصیفاتی از خونه فروغ الملک هست. خونه‌ای که امروز به اسم موزه هنر مشکین فام هم مشهوره.

اگه دوست داری با موزه خانه فروغ الملک بیشتر آشنا شی تا انتهای این مقاله همراه من باش تا درباره این خونه بیشتر گپ بزنیم.

کمی با فروغ الملک قوامی آشنا بشیم.

آدم وقتی اولین بار به اسم فروغ الملک برخورد میکنه با خودش میگه احتمالا با یکی از بانوان در دوره قاجار طرف هستم که توی یه خانواده قدرتمند به دنیا اومده. اما خب وقتی عکس فروغ الملک رو میبینی متوجه میشی چه رکب بزرگی خوردی و فروغ الملک اصن یه آقا بوده!

فروغ الملک لقب تیمسار اسماعیل قوام بوده. خانواده قوام جزو پرنفوذترین و قدرتمندترین خانواده‌های شیراز بودن که نسل در نسل به عنوان والیان شیراز انتخاب می‌شدند. اسماعیل قوام هم جزو یکی از اعضای این خانواده بوده که در اواخر دوره قاجار به عنوان رئیس شهربانی جنوب ایران منصوب میشه.

خاندان قوام چندتا دیدنی جذاب رو از خودشون در شهر شیراز به جا گذاشتن که از معروف‌ترین اون‌ها میشه به باغ نارنجستان قوام و خانه زینت الملک قوام اشاره کرد.

حالا که با صاحب خانه زینت المک آشنا شدیم بیا تا نگاهی به خود خونه بندازیم و با بخش‌های مختلف اون بیشتر آشنا بشیم.

نگاهی به خانه فروغ الملک شیراز

مدرسه فروغ الملک

خونه فروغ الملک در اواخر دوره قاجار توی یکی از بهترین محله‌های شهر شیراز به دستور تیمسار اسماعیل قوام ساخته شد. این خونه توی سال ۱۳۱۰ ساخته شد و خانواده قوام رفتن که به خوبی و خوشی داخلش سکونت کنند. بعد از گذشت ۱۷ سال اسماعیل قوام تصمیم میگیره که خونه رو به آموزش پرورش اهدا کنه تا تبدیل به یه مدرسه بشه.

هنوز که هنوزه توی سردرخانه فروغ الملک یه کاشی کاری آبی رنگ وجود داره که روش نوشته مدرسه فروغ الملک. اما این خونه بعد از انقلاب به حال خودش رها شد و متروکه شد و به مرور زمان دچار فرسایش شد. خوشبختانه قبل از اینکه این خونه دچار مشکلات جدی بشه سازمان میراث فرهنگی به دادش میرسه و اون رو ثبت ملی میکنه. این اتفاق توی خرداد ماه سال ۱۳۷۷ میفته. بعد از اون توی سال ۱۳۷۹ عملیات‌های مرمت و بازسازی این خونه زیبا شروع میشه. در طی این بازسازی در و پنجره‌های چوبی خونه فروغ الملک عوض میشن و بخشی‌هایی از کاشی کاری‌های خونه و همینطور آجرکاری‌های اون مورد بازسازی قرار میگیره.

پیشنهاد خواندنی

موزه پارس (باغ نظر)، قدیمی‌ترین موزه شیراز!

سقف خونه هم از اونجایی که به دلیل گذر زمان امکان ریزشش بالا رفته بود تقویت و مرمت میشه. کلیه این فعالیت‌های بازسازی حدودا ۲ سال طول میکشه و بعد از اون خونه به شخصی به اسم حسن مشکین فام واگذار میشه. مشکین فام یکی از نقاش‌ها و عکاسان معروف شیرازیه که تلاش‌های زیادی در راستای حفظ هنر و انتقال اون به نسل‌های دیگه انجام میده. حسن مشکین فام بعد از اینکه خونه فروغ الملک رو تحویل میگیره موزه هنرهای معاصر شیراز رو در این خونه برپا میکنه که در حال حاضر هم فعاله و مردم می‌تونن ازش بازدید کنند.

نگاهی به معماری و طراحی خانه فروغ الملک شیراز

خانه فروغ الملک

خونه فروغ الملک یه خونه سه طبقه هست. این خونه یه طبقه زیرزمین داره، یکی همکف و یکی هم طبقه اول. خونه فروغ الملک رو اگه با خونه‌های امروزی مقایسه کنیم برای خودش یه پا پنت هاس بوده و همه جور چیزی رو توی خودش داشته. بخش‌های مهم این خونه شامل این موارد میشده: اندرونی و حیاط، بیرونی و حیاط، عمارت شاه نشین، مطبخ، حمام و سرویس بهداشتی، حوض خانه، اتاق‌های پنج دری و اتاق زمستان نشین. البته شاید برات جالب باشه که بدونی این خونه بخشی از یه مجموعه بزرگ‌تر بوده که شامل اصطبل، پاسدارخانه و دو تا خونه مسکونی دیگه میشده.

یکی از این خونه‌ها در حال حاضر به عنوان یه اقامتگاه بوم‌گردی به اسم اقامتگاه سنتی فروغ مهر شیراز فعالیت می‌کنه. اگه یه نگاهی به طراحی و دیزاین این خونه سنتی بندازی مطمئنم که عاشقش میشی و دلت میکشه که حتما یه شب هم که شده داخل اقامت داشته باشی. این اقامتگاه در حال حاضر ۱۸ تا واحد اقامتی داره و در ۲ طبقه از مهمان‌های خودش میزبانی میکنه. این اقامتگاه رو میتونی از خود سایت سفربازی رزرو کنی. خب بهتره از این خونه بومگردی بگذریم و برگردیم به خونه فروغ الملک. بیا تا از نزدیک یه نگاه دقیق به بخش‌های مختلف این خونه داشته باشیم. بخش شاه نشین خونه فروغ الملک توی ضلغ شمال غربی قرار گرفته و زیبایی منحصر به فرد اون به دلیل وجود پنجره‌های گره‌کاری هست.

حوض خانه

اگه بخوای به اندرونی راه پیدا کنی باید از حوض‌خانه بگذری. حوض‌خانه یه فضای بزرگ و هشت ضلعی داره که با یه سقف گندبی شکل مزین شده. دلیل اینکه سقف این بخش از خونه به صورت گنبدی هست اینه که به وسیله این نوع طراحی رطوب هوا و بوی نامطبوع رو از بین ببرند.

این حوض خونه از سمت راست شمالی به شاه نشین راه داره، از سمت راست جنوبی به دالان بیرونی و از سمت چپ جنوبی به حیاط اندرونی میرسه. بخش اندرونی خانه در سمت راست شاه نشین قرار داره و برای مهمونی‌های زنونه مورد استفاده قرار میگرفته. پشت بخش شاه نشین خانه یک اتاق دیگر وجود دارد که به عنوان انبار از اون استفاده میشده این اتاق با کوچه پشتی خونه در ارتباطه. در بخش شمالی این بنا اتاق‌های پنج‌دری قرار گرفتند که زیبای چشم‌نوازی دارند و در بخش جنوبی هم اتاق زمستان نشین عمارت قرار داره. این اتاق به وسیله دو شیوه گرمایش از کف و گرمایش از سقف در ماه‌های سرد سال گرم میشده. شاید دلت بخواد که از سیستم گرمایش از کف این عمارت سر در بیاری. اجازه بده که برات توضیح بدم که دقیقا چطوری این اتاق گرم میشده.

پیشنهاد خواندنی

آب انبار وکیل (موزه آب)، قدیمی، زیبا و خنک!

در زیر اتاق زمستان نشین خزینه حمام قرار داشته. در اون زمان‌ها آتش رو در زیر خزینه روشن میکردن و آب رو به جوش میاوردن بعدش بخار آب رو از طریق تونل‌های گربه رو به اتاق منتقل میکردن تا کف اتاق گرم بشه. برای اینکه گرما خیلی سریع از طریق سقف از بین نره هم سقف‌ها رو دو لایه میساختن و لایه وسط رو با پوشال برنج پر می‌کردند. اینکه در اون زمان از این روش استفاده میشده در نوع خودش هیجان انگیز و جالبه.

درکنار تمام نکاتی که درباره این خونه تا به الان توضیح دادم،‌ جای جای خونه فروغ الملک با شیشه‌های رنگی، پنجره‌های مشبک، سقف‌های نقاشی شده، سنگ‌های حجاری شده، کاشی‌کاری‌ها، مقرنس‌های گچی و تزئینات چوبی، تزئین شده.

نگاهی به موزه هنر مشکین فام شیراز

موزه هنر مشکین فام

توی بخش قبلی باهم خوندیم که خونه فروغ الملک بعد از اینکه مرمت شد به شخی به نام آقای حسن مشکین فام واگذار شد. خانواده مشکین فام جزو خانواده‌های هنری مشهور شیراز به حساب میاند که بیشتر آثارشون هم توی همین موزه نگهداری میشه.

توی موزه هنر مشکین فام، آثار ارزشمندی از سه نسل خانواده مشکین فام و البته که تعدادی از هنرمندان معاصر استان فارس نگهداری میشه. برای درست کردن این موزه آقای مشکین فام صبر و حوصله زیادی به خرج داده و حدودا نیم قرن تلاش کرده.

بیا تا نگاهی به بخش‌های مختلف موزه هنر مشکین فام شیراز بندازیم.

همانطور که اشاره کردم در این موزه شاهد دو نوع آثار هستیم آثاری که مربوط به خانواده مشکین فام هست و آثاری که متعلق به هنرمندان معاصر استان فارسه. این آثار شامل: عکس، نقاشی، خوشنویسی، مجسمه، حجاری و نقش برجسته هست که هر کدوم سبک و تکنیک خاص خودش رو داره. خانه فروغ الملک از اونجایی که اتاق‌های زیادی داشته به آقای حسن مشکین فام کمک کرده که به راحتی آثار هنرمندان رو دسته‌بندی کنه و در اتاق‌های مختلف قرار بده.

بخش خوشنویسی

اولین بخش این موزه بخش خوشنویسی هست. هنر خوشنویسی در استان فارس سابقه طولانی داره و هنرمندان بسیار بزرگی در این حوزه در استان فارس متولد شده‌اند. این بخش از موزه سه قسمت به هم پیوسته داره که شامل آثار استاد حبیب مشکین فام، آثار محفل هنری استاد حبیب مشکین فام و آثار اساتید برجسته فارس و ایران هست.

بخش حجاری و نقش برجسته

بخش دوم این موزه به بخش حجاری و نقش برجسته اختصاص داده شده. توی این قسمت از موزه می‌تونی آثار استاد حاج حبیب مشکین فام رو بر روی سنگ‌های مختلف ببینی. اکثر نقش‌هایی که برو روی این سنگ‌های خوشنویسی، طراحی یا کنده کاری شده‌اند شامل طرح‌هایی از گل، حیوان و آیات و متنون قرآنی هست.

پیشنهاد خواندنی

حمام تاریخی وکیل یا موزه‌ای برای شناخت مردم کهن شیراز

بخش نقاشی و مجسمه

بخش بعدی این موزه به آثاری در حوزه نقاشی و مجسمه سازی اختصاص داده شده. توی این بخش می‌تونی آثار هنرمندهای زیادی رو تماشا کنی. افرادی مثل:

حسام ابریشمى، بیژن بهادرى کشکولى، على‌اصغر تجویدى، خلیل توللى، قاسم حقیقى، بهرام خائف، بهنام خاوران، بهرام دبیرى، عباس دریسى، مهدى رضاییان، کاظم رضاییان، قاسم روزخوش، حسن زارع، غلامحسین صابر، علیرضا ظریف، علیرضا عطروش، احمد علامه دهر، سعید غلامى، جمشید کریمى، شهرام کریمى، محمدرضا کشاورزى، امید مشکسار، حسن مشکینفام، منوچهر معتبر، حسین میرزایى، مهرزاد نژند، حمیدرضا هیربد و غلام یونسى.

اتاق قدیمی

اتاق قدیمی مشکین فام

توی اتاق قدیمی موزه هنر مشکین فام، اشیا قدیمی و خانوادگی خانواده مشکین فام نگهداری میشه که دیدنشون خالی از لطف نیست. وسایلی که در این بخش نگهداری میشه شامل، مبل، میز، صندوقچه، ویترین، بشقاب‌های چینی، جعبه‌های منبت‌کاری، گلدان و… هست.

کتابخانه موزه

در کنار تمام آثاری که در این موزه قرار داره یکی از اتاق‌های خونه فروغ الملک به کتابخونه اختصاص داده شده. توی این کتابخونه صدها جلد کتاب و مجله تخصصی و همچنین بریده‌ای از جراید در زمینه هنر موجوده.

علاوه بر اینها در این کتابخونه می‌تونی به آرشیو نوار، فیلم و گزارش نمایشگاه‌ها و ریدادهای هنری نیز دسترسی داشته باشی.

فروشگاه

جالبه که بدونی بعضی از آثار هنری موجود توی این موزه رو میتونی خریداری کنی. برای مثال بعضی از کتاب‌ها، تابلو‌ها، آلبوم‌ها، پوسترها و… برای فروش قرار گرفته که از بخش فروشگاه می‌تونی بری و اونا رو تهیه کنی.

آدرس خانه فروغ الملک

آدرس خانه فروغ الملک

بعد از آشنا شدن با خانه فروغ الملک احتمالا مشتاق شدی که توی سفر بعدی خودت به شیراز حتما ازش دیدن کنی.

اگه دنبال آدرس این خونه زیبا هستی باید بگم که خونه فروغ الملک توی محله سنگ سیاه شیراز که بافت قدیمی شهر شیراز به حساب میاد ساخته شده. برای دیدن این خونه کافیه که به بلوار آیت الله دستغیب بری و بعدش بگردی دنبال سردری آجری که روی اون نوشته محله سنگ سیاه.

کمی که میری جلو به یه فرعی در سمت راست میرسی که به طرف ورودی امام‌زاده بی بی دختران میره. خانه فروغ الملک دقیقا پشت ساختمام امام زاده قرار گرفته. برای رسیدن به این خونه می‌تونی هم از مترو استفاده کنی و هم از اتوبوس.

مشاهده اقامتگاه ها اطراف خانه فروغ الملک

نمایش خانه فروغ الملک روی نقشه

مسیریابی خانه فروغ الملک

دیگر جاذبه‌های گردشگری نزدیک به خانه فروغ الملک

از اونجایی که این خونه توی بافت قدیمی شهر شیراز قرار گرفته به دیدنی‌های تاریخی بسیار زیادی دسترسی داره. یعنی یه جوری میتونم بگم اکثر دیدنی‌های شیراز توی همین نطقه اصلا متمرکز شده.

برای مثال می‌تونی بعد از دیدن خونه فروغ الملک به دیدن مدرسه خان شیراز، مسجد نصیرالملک شیراز و یا باغ نارنجستان قوام بری که در نزدیکی همین محله سنگ سیاه قرار دارند.

از اون محله که یکم فاصله بگیری می‌تونی به مجموعه زندیه برسی که شامل ارگ کریم خان ،حمام و بازار وکیل و مسجد وکیل میشه.

سخن پایانی

امیدوارم که از خوندن این مقاله لذت برده باشی و اطلاعات کاملی درباره خونه فروغ الملک دستگیرت شده باشه. اگه دوست داری با سایر دیدنی‌های شهر شیراز آشنا بشی فقط کافیه به مجله گردشگری سفربازی یه سر بزنی و از اونجا مقاله‌های مربوط به شهر شیراز رو مطالعه کنی.

راستی اگه به شهر شیراز سفر کردی برامون بنویس که کدوم یکی از دیدنی‌هاش رو بیشتر از همه دوست داشتی؟